Zarejestruj    Zaloguj    Dział    FAQ

Strona główna forum » Grodziska Dolnośląskie » Głogów Grodzisko Ostrów Tumski




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 4 ] 
 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Opis
 Post Napisane: czwartek, 23 lutego 2017, 12:05 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Gród w Głogowie zajmuje ważne miejsce w historii monarchii wczesnopiastowskiej i jest uznawany za jedno z najważniejszych w średniowieczu, oprócz Wrocławia, Legnicy i Opola, centrów osadnictwa z obszaru Polski południowo-zachodniej.

Historia:

Okres funkcjonowania grodu ustalono na podstawie badań historycznych, archeologicznych i dendrochronologicznych. Początek wczesnopaństwowego założenia obronnego, w świetle wyników tych ostatnich prac, przypada prawdopodobnie na lata 985-989. Gród powstał na Ostrowie Tumskim na prawym brzegu Odry, w przeciwieństwie do poprzedniego, plemiennego, zamieszkiwanego przez Dziadoszan, który w X w. znajdował się ok. 1 km na zachód. Do poł. XIII w. gród wraz z obwarowanym podgrodziem i wybudowanym później kamiennym, niewielkim kościołem romańskim pełnił funkcję ośrodka administracyjnego, militarnego i sakralnego. Wspomina o tym Gall Anonim w swojej kronice, przy okazji opisu nieudanego oblężenia Głogowa przez wojska króla niemieckiego Henryka V w 1109 roku. Ze względu na swoje strategiczne położenie, głogowski gród był wielokrotnie oblegany przez władców niemieckich (w 1017 r. przez Henryka II, w 1157 r. przez Fryderyka I Barbarossę). Rozwój gospodarczy trzech pobliskich osad otwartych, w tym zwłaszcza jednej z nich, położonej na przeciwległym, lewym brzegu Odry w pobliżu przeprawy, oraz zmiany społeczno-polityczne doprowadziły do osłabienia roli grodu oraz powolnego zmierzchu jego świetności. W 1253 r. w rejonie wspomnianej osady targowej lokowano średniowieczny Głogów na prawie magdeburskim.

Usytuowanie zabytku:

Gród wczesnopiastowski w Głogowie ulokowano na wyspie Ostrów Tumski, w miejscu naturalnie obronnym, otoczonym przez wody Odry i Baryczy, pośród licznych starorzeczy, odciętych meandrów, w terenie bagnistym i trudno dostępnym. W pobliżu przebiegał ważny szlak komunikacyjny łączący Wielkopolskę, czyli ówczesne centrum młodego państwa polskiego, z cesarstwem niemieckim.

Opis stanowiska:

Zespół grodowy na Ostrowie Tumskim w Głogowie składał się z grodu właściwego, podgrodzia, kościoła grodowego oraz cmentarza przykościelnego. Obecnie jedynymi widocznymi śladami dawnej świetności tego kompleksu są zachowane pozostałości murów najstarszych kościołów grodowych. Znajdują się one w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, odbudowanej po zniszczeniach wojennych. W związku z późniejszą zabudową i zmianami zagospodarowania Ostrowa Tumskiego nie zachowały się na powierzchni terenu resztki wałów czy innych konstrukcji obronnych. Obszar rozpoznanego w trakcie dotychczasowych badań zasięgu zespołu grodowego można wyznaczyć pomiędzy obecnymi ulicami: Grodzisko (od pn.), Kamienna Droga (od zach.), i ks. Prałata Luigi Novarese (od południa).

Stan i wyniki badań archeologicznych:

Pierwsze po 1945 r. prace badawcze na Ostrowie Tumskim przeprowadził w l. 1952-1954 zespół pod kierunkiem Tadeusza Zagrodzkiego. Miały one na celu rozpoznanie architektoniczne starszych faz budowy trójnawowego halowego kościoła kolegiackiego. Badania archeologiczne na Ostrowie Tumskim w Głogowie zostały rozpoczęte w 1963 roku. Do 1966 r. prowadzono je pod kierownictwem Tadeusza Kozaczewskiego, w środkowej części XIII-wiecznej kolegiaty Wniebowzięcia NMP zniszczonej w 1945 roku. Odnaleziono tam fragment wsch. odcinka wału obronnego zachowanego do wysokości ok. 2 m, kamienne fundamenty dwóch niewielkich kościołów romańskich z XII w., a także cmentarzysko przykościelne, którego groby zostały wkopane w ww. wał drewniano-ziemny o konstrukcji rusztowej. W latach 1976-1984 rozpoznano w wytyczonych poza kolegiatą czterech wykopach pn.-zach. i zach. odcinek wału. Natrafiono też na pozostałości zabudowy wewnętrznej grodu w postaci poziomów konstrukcyjnych, datowanych od k. X do pocz. XIII w. oraz obiekty związane z osadnictwem plemiennym. Wnętrze grodu zapełniały drewniane domy o konstrukcji zrębowej wraz z zapleczem gospodarczym. Odsłonięto również ulicę moszczoną bierwionami. Badania przyniosły duży zespół zabytków w postaci kilkunastu tysięcy fragmentów ceramiki, uzbrojenia (m.in. groty oszczepów i siekiery żelazne), narzędzi (noże, sierpy, osełki kamienne, przęśliki gliniane i kamienne) i przedmiotów codziennego użytku (drewniane naczynia, łyżki). Kolejny etap prac badawczych nastąpił w latach 1990-1993 w związku z budową Ośrodka Duszpasterstwa Chorych przy ul. ks. prałata Luigi Novarese 2. W rezultacie podjętych działań odkopano odcinek zewnętrznego lica wału z drewniano-ziemną ławą, a także relikty obiektów nie związanych już z grodem piastowskim, ale świadczące o zmianach w zabudowie Ostrowa Tumskiego w późnym średniowieczu i okresie nowożytnym. Były to m. in.: kamienno-ceglany mur o wątku gotyckim ze schyłku XIV w., stanowiący fragment ogrodzenia jurydyki kolegiackiej; kanał wodny szalowany drewnem, spełniający funkcję transportową i odprowadzający zarazem nieczystości oraz XVI-wieczny budynek zrębowy. Drewniano-ziemna ława o konstrukcji skrzyniowej, miała, zdaniem archeologów, przedłużać Ostrów Tumski w kierunku pd., powiększając tym samym teren pod zabudowę. Stanowiła ona również podstawę dla wzniesionego na niej fragmentu wału. Pobrane z tego miejsca próbki drewna poddano badaniom dendrochronologicznym wykonanym przez Marka Krąpca. Na ich podstawie uzyskano datowanie budowy ławy przypadające na ok. 985 rok. Znajdująca się nad pozostałościami ławy warstwa żółtego piasku stanowiła już poziom wyrównawczy terenu, po likwidacji w XIII w. umocnień grodowych. Od 1995 r. badania skoncentrowały się ponownie na wnętrzu ruiny kolegiaty, ponieważ podjęto decyzję o stopniowej odbudowie tej świątyni. Zespół pod kierownictwem Olgierda Czernera i Zenona Hendla ponownie odsłonił relikty XII-wiecznych kościołów romańskich, zlokalizowanych w środkowej nawie XIII-wiecznej ceglanej kolegiaty, znane już z badań T. Kozaczewskiego. Zarys młodszego z kościołów, o lepiej zachowanych fundamentach kamiennych, obejmował część nawową starszej świątyni. Zachowała się po niej absyda po stronie wsch. oraz przedsionek bądź wieża na zachodzie. Fundamenty starszego kościoła w dolnych partiach ułożono na zaprawie glinianej, w górnych zaś na zaprawie wapiennej. Mury nadziemne zostały wykonane z kostek granitowych i obrobionych kamieni morenowych łączonych wapnem. Przyjmuje się, że starszy, jednonawowy kościół kamienny z absydą i prostokątną przybudówką od zach. miał 19 m długości i 10 m szerokości. Młodszy kościół był krótszy i posiadał emporę, co może wskazywać na przeznaczenie go dla lokalnego władcy i pełnienie funkcji kościoła grodowego. Odległość absydy od wału grodu wynosiła ok. 18 m. Powstał on prawdopodobnie w 2. poł. XII w. po zniszczeniach poczynionych w trakcie najazdu Fryderyka I Barbarossy w 1157 roku. W pocz. XIII w. na tym miejscu rozpoczęto wznoszenie ceglanej kolegiaty. Inwestycja ta, w formie bazyliki, związana jest z księciem Konradem II Głogowskim.

Zabytek dostępny dla zwiedzających. W latach 1997-1999 wybudowano kryptę dla ochrony i prezentacji pozostałości najstarszych kamiennych kościołów na Ostrowie Tumskim. Można w niej podziwiać zachowane fragmenty czworobocznej budowli dostawionej od zach. do starszego kościoła oraz relikty absyd.

oprac. Radosław Solski

Źródło: https://zabytek.pl/pl/

_________________
Obrazek


Szczegóły postu
Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: czwartek, 23 lutego 2017, 12:05 
 


Góra 
  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: czwartek, 26 kwietnia 2018, 10:15 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Zane jako:

- Głogów
- Głogówek
- Glogau
- Głogowa
- Głogowa Dolna
- Gross Glogau
- Ostrów Tumski
- Glogovia
- Hlohov

_________________
Obrazek


Szczegóły postu
Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: piątek, 7 grudnia 2018, 17:00 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Gród znajdował się w zachodniej części wyspy Ostrów Tumski, którą od południa otaczała rzeka Odra, od północy jej dopływy oraz rzeka Barycz. Obecnie od północy teren, na którym znajduje się kolegiata oraz kaplica św. Anny, otoczony jest starorzeczem rzeki.

Po przeprowadzonych badaniach wykopaliskowych na stanowisku, stwierdzono, że obiekt został zbudowany na wzniesieniu wyspy odrzańskiej. Odkryte relikty wałów pozwalają przypuszczać, że gród został założony na planie owalu na osi północny zachód - południowy wschód o wym. 108x78 m. Założenie prawdopodobnie było dwuczłonowe. Badacze sugerują, że teren wyspy, gdzie obecnie znajduje się kolegiata, pierwotnie mógł pełnić funkcję podgrodzia. Dotychczasowe rozpoznanie grodu nie przyniosło jednoznacznych odpowiedzi. Powierzchnia grodu wynosiła ok. 0,84 ha.

Analizy dendrochronologiczna 6 próbek drewna pobranych z wału (ze słupów, na których wsparto ławę wału w południowej części grodu oraz z odsłoniętej palisady) z badań w 1990 roku (wykop I/90), pozwalają określić czas bezwzględny budowy wału na rok 989 (-6/+9) AD oraz palisady na pierwsze lata XIV wieku (1279 i 1300 AD; Kara, Krąpiec, 2000; Hendel 1995; Lasota, Pogorzelski, Wiśniewski 1995).

Gród wzmiankowany w licznych średniowiecznych źródłach pisanych, m.in. w Kronice Thietmara oraz bullach papieskich z 1155/1156 i 1245 r.


Źródło: http://atlasgrodzisk.pl/

_________________
Obrazek


Szczegóły postu
Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: sobota, 23 marca 2019, 15:18 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Chcąc zobrazować proces przemian kulturowych zachodzących na Niżu Śląskim w okresie XII-XIII w., wypada rozpocząć od omówienia przykładów ośrodków powstałych w nawiązaniu do starszych zespołów osadniczych, których głównymi elementami były wczesnopiastowskie grody. Stan badań nad początkami miast z dawnego księstwa głogowskiego, mimo stałego postępu, uznać należy za słaby. Dzięki stosunkowo bogatej bazie źródłowej nieco więcej powiedzieć możemy na temat zmian strukturalnych zachodzących na przełomie wczesnego i późnego średniowiecza w obrębie aglomeracji głogowskiej i krośnieńskiej.

W XII w. Głogów w przekazach pisanych pojawia się po raz pierwszy w kronice Galla, który opisał m.in. oblężenie grodu z 1109 r. (Gall, III, s. 135). Był to w tym czasie już rozwinięty ośrodek, którego głównym elementem był zbudowany na wyspie odrzańskiej gród datowany na podstawie wyników badań archeologicznych na schyłek X-XIII w. W latach dwudziestych XI w. wzmiankowany był naczelnik grodu (praefectus urbis) Wojsław, zaś w 1134 r. tamtejszy margrabia Henryk. Okręg grodowy i sam gród wzmiankowany był dwukrotnie w 1155 i 1157 r., natomiast od 1202 r. odnajdujemy w źródłach wzmianki o głogowskich kasztelanach. Po raz ostatni przed lokacją miasta stary okręg grodowy (districtus Glogoviensis) wymieniony został
w 1245 r.

Na terenie grodziska poziomy osadnicze z okresu XII-XIII w. odsłonięto przede wszystkim w obrębie wykopów I i VII. W pierwszym z nich, w warstwach datowanych na XI-XII w. odkryto kilka budynków o konstrukcji zrębowej oraz wykładaną bierwionami ulicę. Budynki zlokalizowane były blisko siebie i ustawione równolegle do ulicy. Wyżej, w ramach poziomu datowanego na XIII w. odsłonięto relikty drogi z drewnianych belek ułożonych na legarach oraz budynek plecionkowy z paleniskiem w narożu, interpretowany jako obiekt mieszkalny. Prócz tego odsłonięto tam kilka grobów szkieletowych związanych z cmentarzem funkcjonującym przy kolegiacie. Najbardziej spektakularnych odkryć dokonano w obrębie wykopu VII ulokowanego wewnątrz gotyckiej kolegiaty, gdzie stwierdzono relikty dwóch wczesnośredniowiecznych kamiennych kościołów. Młodszy z nich, datowany ogólnie na XII w., miał prostokątną nawę, zamkniętą od wschodu półkolistą apsydą. W niewielkiej odległości od zachodniej ściany kościoła, w jego wnętrzu, odkryto przebiegający równolegle do niej fundament muru interpretowany jako pozostałości empory. Szczątki starszej świątyni zachowały się w postaci fragmentów czworobocznej budowli zachodniej (wieży?) oraz fundamentów półkolistej apsydy. Niewiele można powiedzieć na temat datowania bezwzględnego poszczególnych faz budowlanych obu kościołów, których chronologię określono na podstawie cech technologiczno-stylistycznych kilkudziesięciu fragmentów naczyń pozyskanych z warstwy zalegającej bezpośrednio nad calcem, wewnątrz młodszej świątyni. Chronologię tych materiałów określono ogólnie na okres XI-XII w. Od XI w. w Głogowie, na lewym brzegu Odry, rozwijać zaczęły się osady otwarte. Pierwsza i największa z nich położona była na wysokości przeprawy. W świetle przeprowadzonych na jej terenie badań stwierdzono, że osada ta obejmowała obszar rozciągający się nieco na zachód od późniejszego miasta lokacyjnego oraz częściowo pokrywała się z jego obszarem, sięgając kościołów św. Piotra oraz św. Stanisława. Wśród obiektów osadniczych odkrytych na jej terenie występowały relikty budynku mieszkalnego wzniesionego w konstrukcji zrębowej oraz kilka jam gospodarczych i odpadkowych. Zabytki ruchome pozyskane z tej osady to przede wszystkim fragmenty kości zwierzęcych oraz ułamki naczyń glinianych. Ostatnie z nich pochodzą wyłącznie z naczyń całkowicie obtaczanych, o esowatym profilu, naczyń z cylindryczną szyjką, a także pucharków Wyroby te zdobione były najczęściej motywem dookolnej linii rytej, której niekiedy towarzyszyły umieszczone na barku naczynia pojedyncze linie faliste lub nacięcia. Materiały te datowano na okres od połowy XI do połowy XIII w. Z kolei z zabytków wykonanych z żelaza wymienić można ostrogi, podkowy, noże, tłoczki, przęśliki, przecinaki, świdry, szczypce. Prócz tego odkryto kilka ozdób wykonanych z metali kolorowych. Co istotne, na obszarze tej osady stwierdzono także ślady działalności hutniczej i kowalskiej, a także obróbki metali kolorowych. Pierwotnie opisywana lewobrzeżna osada w Głogowie zajmowała mniejszy obszar, obejmujący zapewne niewielki obszar w okolicy przeprawy, na co wskazują materiały odkryte w wykopie założonym na terenie późniejszego zamku, które datowano na nieco wcześniejszy okres od połowy X do połowy XI w. Przy osadzie tej z czasem powstał kościół pod wezwaniem św. Piotra. Świątynia wzmiankowana była po raz pierwszy dopiero w 1258 r. Jak wykazały badania archeologiczno-architektoniczne, obiekt ten powstał u schyłku XII lub na początku XIII w. jako budowla murowana, z prostokątnym, trójnawowym korpusem i częścią prezbiterialną zamkniętą trzema apsydami. Szczegółowa analiza ceramiki naczyniowej odkrytej we wczesnośredniowiecznej warstwie kulturowej w okolicy kościoła oraz w jego wkopach fundamentowych wykazała jednak, że obiekt ten powstać mógł nieco później. Pozyskane tam materiały reprezentowały wyłącznie „formy bardzo dojrzałe”. Pod względem formalnym duży udział w tym zespole miały garnki z cylindryczną szyjką oraz „formy doniczkowate” (puchary?). Naczynia o esowatym profilu zdobione były wyłącznie ornamentem fryzowym umieszczonym na barku. Były to wątki wykonane zwykle narzędziem jednozębnym (ukośne nacięcia, pojedyncza linia falista), rzadko spotykane były motywy wykonane grzebykiem. Na podstawie cech technologiczno-stylistycznych ceramikę tę, a tym samym warstwę kulturową i obiekty, w których ona zalegała, datowano na okres od 4. ćwierci XII do 1. ćwierci XIII w. Funkcjonująca w tym miejscu część osady spaliła się i dopiero na jej miejscu zbudowano kościół św. Piotra. We wkopach fundamentowych pod tę budowlę nie stwierdzono młodszych materiałów zabytkowych, co pozwala sądzić, że wzniesiono ją wkrótce po likwidacji/zniszczeniu osady.

Stratygrafia i chronologia nawarstwień kulturowych odkrytych przy kościele św. Piotra wskazuje zatem, że powstał on najwcześniej w 2. ćwierci XIII w. Druga osada związana z grodem głogowskim położona była na północny zachód od wyżej omówionej; oddzielało ją od niej wilgotne obniżenie, mniej więcej na wysokości obecnego dworca kolejowego. W założonym na jej terenie wykopie stwierdzono kilkanaście obiektów nieruchomych, w tym paleniska i piece, częściowo zagłębiony budynek mieszkalny oraz różnego rodzaju jamy, w tym zasobowe. Odkryte tam materiały ceramiczne nawiązywały do tych z osady rozwijającej się przy przeprawie i tak jak tamte datowano je na okres od XI do połowy XIII w. W pozostałym materiale zabytkowym stwierdzono m.in. fragmenty naczyń i tygli do produkcji szkła oraz liczne szklane paciorki i pierścionki. Na produkcyjny charakter osady wskazują także odkryte żużle podymarkowe oraz grudki ołowiu i brązu. Przedmioty metalowe reprezentowały m.in.: okucia wiader, noże, podkowy, szydło, szczypce, wędzidło, szpila zdobiona złotą inkrustacją, sprzączki, fragment wagi, kabłączki skroniowe, a także moneta Bolesława Krzywoustego.

O charakterze wczesnośredniowiecznego głogowskiego zespołu osadniczego oraz jego funkcjach targowych pośrednio świadczyć mogą przekazy pisane. W dokumencie z 1248 r. wystawionym przez książąt Bolesława II legnickiego i Henryka III wrocławskiego wymienione zostały cztery karczmy w Głogowie, z których dochód w wysokości 8 grzywien książęta podarowali klasztorowi cystersów w Obrze.

Źródło: Lokalne ośrodki władzy książęcej na Niżu Śląskim w XII-XIII wieku, Dominik Nowakowski, str. 97-123 [w:] Fontes Archaeologici Posnanienses Vol. 51, Poznań 2015, str. 102-104

_________________
Obrazek


Szczegóły postu
Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: sobota, 23 marca 2019, 15:18 
 


Góra 
  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
 
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 4 ] 

Strona główna forum » Grodziska Dolnośląskie » Głogów Grodzisko Ostrów Tumski


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

 
 

Narzędzia:
 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Skocz do:  
cron
To forum działa w systemie phorum.pl
Masz pomysł na forum? Załóż forum za darmo!
Forum narusza regulamin? Powiadom nas o tym!
Tłumaczenie phpBB3.PL