Ze źródeł archiwalnych dotyczących Dobrzyk wnioskować można o istnieniu w okolicy wsi aż trzech grodzisk. Żadne z nich nie doczekało się jak dotąd weryfikacji archeologicznej i podejrzenia dotyczące ich rzeczywistej funkcji pozostają jak na razie w sferze domysłów. Ze sprawozdania landrata morąskiego z 1 stycznia 1825 roku dowiadujemy się o „wzniesieniu” położonym 2000 kroków na północ od Dobrzyk, 2000 kroków na wschód od wsi Jezierce (Haack) i około 1000 kroków od jeziora Ewingi (Ewing See), które skrywać miało relikty dawnego grodziska. Niedaleko znajdował się niewielki lasek świerkowy oraz osada Kobitten. Wzgórze to, dominujące nad okolicą, posiadało wysokość około 50 stóp (około 15,5 m) względem tafli jeziora Ewingi. W pobliżu przepływała rzeczka oraz biegła droga łącząca Zalewo i Matyty. Na wzniesieniu czytelne były nadal jakieś pozostałości „elementów murowanych lub fortyfikacji”16. To samo miejsce (wraz z laskiem oraz osadą Kubitten), podpisane jako Schlossberg bei Weinsdorf Kubithen zaznaczył na swoim szkicu porucznik Guise, wizytując niedługo po sporządzeniu powyższego sprawozdania okolice Dobrzyk.
Owa „góra zamkowa” przez lata wzbudzała zainteresowanie mieszkańców, o czym wspomina w swojej książce z 1887 roku Elisabeth Lemke. Według miejscowych stał tu niegdyś zamek, którego pozostałości nadal były widoczne i – jak twierdzili informatorzy – często zdarzało się, że w miejscu tym znajdowano monety. Autorka przytacza lokalne podanie o znalezionym tam niegdyś skarbie, oraz podaje – co chyba bardziej odpowiadało prawdzie – że w miejscu grodziska „obecnie” (przed 1887 rokim) znajduje się cegielnia. Fakt ten potwierdza list B. Eckhardta z 24 lipca 1935 roku. Odpowiadając na zapytanie dyrektora Prussia Museum w sprawie lokalizacji grodziska w okolicy Dobrzyk napisał on, że obecnie jest już ono nieczytelne w terenie, gdyż przez lata ma na nim miejsce wydobycie „żwiru i gliny” (da dort Kies und lehm seit Jahren abgefahren worden ist). Zaznaczył jenak, że jego lokalizacja odpowiada miejscu oznaczonym na planie Messtischblatt 800 jako Schanze (właściwie na planie znajdujemy opis Burghügel). Obecnie miejsce to rzeczywiście jest w dużym stopniu uszkodzone przez wybierzysko oraz permanentną orkę. Udało się znaleźć podczas inspekcji kilka fragmentów polepy oraz fragmenty cegieł.
Według korespondencji między Muzeum w Królewcu i B. Eckhardtem istniało jeszcze jedno sprawozdanie landrata morąskiego z 1826 roku (wg innej wersji z 1 września 1825 roku) lokalizujące grodzisko między Dobrzykami a Liksajnami (Lixainen), nad Jeziorakiem. W teczce Dobrzyki jednakże nie ma konkretnych informacji na ten temat20. Według sprawozdania z 19 września 1930 roku, 1 km na północny wschód od Dobrzyk znajduje się miejsce o nazwie Schiefe Berg, położone na lewo od drogi Dobrzyki-Zalewo, bezpośrednio nad Kanałem Dobrzyckim. Zgodnie ze sporządzonym w 1930 roku rysunkiem, rzekome grodzisko – o regularnym kolistym kształcie – ulokowane było na wzniesieniu. W obecnym czasie jest ono niemalże nieczytelne w terenie. W archiwum Prussia Museum w teczce Dobrzyki zachowała się fotografia (z 1930 roku?) przedstawiająca najpewniej to miejsce – w tle widoczna jest droga i o ile patrząc na fotografię można ulec złudzeniu, że rzeczywiście jest to grodzisko, to Carl Engel, który osobiście je wizytował, powątpiewał czy rzeczywiście jest to relikt jakiegoś założenia obronnego. 28 marca 2009 roku podczas inspekcji terenowej udało się znaleźć u podnóża opisywanego miejsca, od strony Kanału Dobrzyckiego, fragmenty ceramiki nowożytnej, nie znaleziono jednak ceramiki wcześniejszej, co wpływa na trudność w określeniu jego chronologii i faktycznej roli tego miejsca
Źródło: Wykopaliska” w archiwach – archeologia archiwalna na przykładzie wybranych stanowisk Pojezierza Iławskiego, Seweryn Szczepański, [w] Grodziska Warmii i Mazu 1., red. Zbigniew Kobyliński, Archeologica Hereditas, Warszawa-Zielona Góra 2013, str. 233-252
_________________
|