Zarejestruj    Zaloguj    Dział    FAQ

Strona główna forum » Grodziska Zachodnio-Pomorskie » Gołańcz Pomorska Grodzisko 1




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 2 ] 
 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Opis
 Post Napisane: niedziela, 10 czerwca 2018, 07:33 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Znane jako:

- Gołańcz
- Gołańcz Pomorska
- Głąb
- Schloßberg
- Zamkowa Góra
- Glansee

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: niedziela, 10 czerwca 2018, 07:33 
 


Góra 
  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: sobota, 20 kwietnia 2019, 06:41 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Grodzisko w Gołańczy Pom., zajmujące powierzchnię ok. 3800 m2, otoczone jest wałami — podobnie jak obiekt kędrzyński — jedynie od strony dojść z wysoczyzn terenowych. Na tych odcinkach gród broniony był dodatkowo fosami. Brama grodowa znajdowała się prawdopodobnie w części płd.-wsch., w miejscu, gdzie widoczne jest wyraźne przerwanie biegu wału. Badania wykopaliskowe przeprowadzono w trzech punktach, odsłaniając powierzchnię 172,35 m2. Wykop I (108,75 m2), usytuowany mniej więcej prostopadle do południowego wału, obejmował wewnętrzny stok nasypu wałowego oraz część wnętrza grodu. W płn.-wsch. części obiektu wytyczono wykopy II i III (48,75 m2) w miejscu, gdzie gród łagodnym cyplem wcinał się w dolinę rzeki. Jedna z działek wykopu III obejmowała skraj wewnętrznego lica wału, dzięki czemu również i na tym odcinku uzyskano powiązanie poszczególnych warstw osadniczych z warstwami usypiska wałowego. Wykop IV (14,85 m2) miał dostarczyć bardziej szczegółowych informacji na temat konstrukcji obronnych grodu. Chodziło mianowicie o stwierdzenie, czy widoczne obecnie w terenie zakończenie ramienia południowego wału odzwierciedla rzeczywiście sytuację z okresu użytkowania obiektu, a jeżeli tak — co wydawało się bardzo prawdopodobne — to jak wyglądała konstrukcja tej partii wału, a ponadto czy gród poza wałami — od strony doliny rzeki — broniony był jakimiś konstrukcjami typu palisadowego. Ze względu na trudności wynikające z gęstego zadrzewienia tej partii grodziska wytyczono tu jedynie mały wykop, zdając sobie sprawę, iż może nie dostarczyć on wyczerpującej odpowiedzi na wyszczególnione powyżej pytania. We wszystkich wykopach stwierdzono zbliżony układ stratygraficzny. W partiach przywałowych poniżej warstwy ściółki leśnej i próchnicy współczesnej (w-wa I) zalegała warstwa jasnobrunatnej piaszczystej ziemi z domieszką żwirku, strukturalnie nawiązująca do warstw usypiska jądra wału grodowego (w-wa Ia). W świetle wyników osiągniętych w wykopach I i III oraz wierceń wykonanych małym świdrem geologicznym stwierdzono, że warstwa ta biegnie równolegle do wału pasem o dość znacznej szerokości ok. 10 m. Warstwa nie nosi w zasadzie charakteru zsuwu wałowego, bądź też rozsypiska powstałego w wyniku spalenia, czy też zburzenia grodu. Powstała ona w rezultacie rozwłóczenia górnej partii wału (wału najmłodszej fazy osadniczej?) prawdopodobnie w czasie jakichś szerszych prac niwelacyjnych mających, być może, miejsce w okresie zadrzewiania terenu zajętego przez gród. W partiach przywałowych, poniżej warstwy la, oraz na odcinkach bardziej centralnie położonych bezpośrednio pod warstwą I zalegała brunatna, piaszczysta ziemia o miąższości ok. 0,30 m (w-wa Ib). Trudno pewnie ustalić, czy powyższa warstwa powstała w wyniku procesów osadniczych. Wystąpił w niej jedynie nieliczny, i to zazwyczaj drobny materiał ceramiczny, nie tworzący zwartego zespołu zarówno pod względem typologicznym, jak i chronologicznym. Pierwotnie przypuszczano, że mamy tu do czynienia z warstwą próchnicy narosłą po zarzuceniu grodu, przed momentem rozwłóczenia wału grodowego. Interesujących danych dostarczyły jednak materiały uzyskane na działkach C-D, G-H wykopu I. W zagłębieniu powstałym na miejscu domostwa wkopanego w calcowy żwir, a chronologicznie odpowiadającego starszym fazom użytkowania obiektu, odsłonięto warstwę osadniczą ciemno zabarwionej ziemi z węgielkami drzewnymi i grudkami polepy (w-wa Ic), z zawartością materiału ceramicznego nawiązującego do XI-wiecznych form znanych z grodziska kołobrzeskiego. Można by stąd wnosić, że gród w Gołańczy Pom. wykorzystywano również w młodszych fazach wczesnego średniowiecza, a warstwa Ib reprezentuje poziom osadniczy z tego czasu, zniszczony w okresie późniejszym, najprawdopodobniej w czasie uprawy terenu wnętrza grodu. W warstwie Ib wystąpiły zarówno nieliczne ułamki naczyń całkowicie obtaczanych na kole garncarskim, z charakterystycznym ornamentem poziomych bruzd, nawiązujące do zespołu XI-wiecznego (w-wa Ic) odsłoniętego powyżej wzmiankowanego już domostwa, jak również ułamki naczyń typowych dla starszych nawarstwień na grodzisku gołańckim (w-wa II), które mogły się tu dostać drogą naruszenia pierwotnego układu stratygraficznego. W nienaruszonym zespole XI-wiecznym, obok wzmiankowanego już materiału ceramicznego, wystąpiły dość licznie, zazwyczaj fragmentarycznie zachowane i silnie zniszczone przez korozję, przedmioty żelazne oraz brązowa sprzączka do pasa, którą możemy posłużyć się również jako elementem datującym. Odrębne zagadnienie stanowi problem, czy w XI w. mamy do czynienia z osadą otwartą, istniejącą na miejscu starszego grodu, czy też z osadnictwem typu grodowego. Warstwa Ib zalegała na warstwie II, częściowo zaś nachodziła na współczesny tej ostatniej ziemny nasyp wałowy (w-wa III) licowany konstrukcjami drewnianymi. Na podstawie kąta nachylenia konstrukcji przypuszczamy, że wał posiadał dość znaczną wysokość, pokrywającą się w przybliżeniu z poziomem współczesnym (nie wliczając w to konstrukcji zwieńczających), tym samym w okresie narastania warstwy Ib istniałyby ślady starszych umocnień w postaci nasypu ziemnego, górującego nad obszarem zabudowanym. Należy tu jednak dodatkowo uwzględnić masyw ziemi tworzący zalegającą powyżej warstwy Ib warstwę Ia. Można chyba przyjąć, że warstwa la powstała w rezultacie rozwłóczenia młodszej fazy wału, chronologicznie zbieżnej z okresem narastania warstwy Ib, datowanej na pełny X I wiek. Chronologia tejże warstwy, ustalona na podstawie analizy materiału zabytkowego z warstwy Ic, pozwala zarazem przyjąć sugestie wysuwane ostatnio w literaturze przedmiotu o możliwości identyfikowania grodu w Gołańczy Pom. z Herbordowym Nakłem, pod którym Bolesław Krzywousty w początkach XII w. zadał dotkliwą klęskę rycerstwu Pomorza Zachodniego. Rok 1119 (?) wyznaczałby nam zatem terminus ad quem użytkowania grodu w Gołańczy4. Poniżej odsłonięto warstwę ciemno zabarwionej próchnicznej ziemi z węgielkami drzewnymi i śladami spalenizny (w-wa II). Miąższość warstwy wahała się od 0,70 m w partiach przywałowych do kilku centymetrów na działkach bardziej centralnie usytuowanych. Zarówno w wykopie I, jak i III stwierdzono, że bezpośrednio u podnóża wału w warstwę II wcina się klinem ciemna piaszczysta ziemia ze spalenizną (w-wa Ila), będąca najprawdopodobniej pozostałością zsuwu z wału grodowego. W starszej fazie użytkowania grodu, którą reprezentuje właśnie warstwa II, mamy zatem do czynienia co najmniej z dwoma poziomami osadniczymi, wyróżnienie ich jednak na działkach obejmujących wnętrze grodu nie było możliwe ze względu na jednolitą konsystencję warstwy II. Z warstwą II wiąże się szereg jam odsłoniętych w większości przypadków na działkach usytuowanych w pobliżu wału grodowego. Część z nich, co prawda, może nawiązywać do najstarszej fazy zasiedlenia obiektu, poprzedzającej wzniesienie wałów obronnych. Ogółem odsłonięto 9 jam, w tym 6 stanowi pozostałości domostw mieszkalnych, pozostałe 3 uznać należy za jamy typu zasobowego. W świetle rezultatów osiągniętych w wykopach II, III i IV wynika, że przy każdym domostwie znajdowała się najprawdopodobniej co najmniej jedna jama zasobowa. W obrębie wypełnisk domostw wyróżniono 3—4 poziomy mieszkalne, rzutujące na okres tworzenia się warstwy II. Ponadto w wykopie I jedna z jam wkopana była w starszą jamę, przy czym w obydw óch stwierdzono kilka poziomów użytkowania. Powyższe obserwacje wyraźnie konweniują z wynikami osiągniętymi przy eksploracji styku warstw osadniczych z warstwami usypiska wału. Na inwentarz warstwy II oraz wypełnisk jam złożył się zwłaszcza liczny materiał ceramiczny oraz szczątki osteologiczne. Z punktu widzenia typologicznego ceramika gołańcka w porównaniu z naczyniami pochodzącymi z badań przeprowadzonych na grodzisku w Kędrzynie posiada bliższe nawiązania do form tzw. ceramiki wczesnosłowiańskiej. Wystąpiły tu naczynia słabo profilowane — pozbawione ornamentacji, ponadto formy o esowatym profilu oraz naczynia dwustożkowate. Z innych zabytków odnotować należy kilka przedmiotów żelaznych, m.in. noże, okucia i fragmenty grotów strzał, ponadto ułamek zgorzeliny (odprysk powstały w czasie obróbki kowalskiej), żużle żelazne, nie tworzące jednak większych skupisk — jak to obserwowaliśmy na grodzisku kędrzyńskim, pojedyncze, bliżej funkcjonalnie nie określone przedmioty brązowe, gliniane przęśliki oraz kamienne gładziki. Na specjalną uwagę zasługuje brązowa fibula o konstrukcji późńnorzymskiej (fibule tego typu znane są również z najstarszych faz wczesnego średniowiecza), która znajduje się tu zapewne na złożu wtórnym, pośrednio jednak rzutuje chyba na początki użytkowania terenu objętego przez pózniejszą zabudowę grodu.

Brak pewnych elementów datujących zmusza nas do podjęcia próby datowania warstwy II głównie w oparciu o materiał ceramiczny. Na podstawie wyników wstępnej analizy ceramiki gołańckiej skłonni jesteśmy przypuszczać, że posiada ona więcej nawiązań do form znanych z osady otwartej w Kędrzynie aniżeli do materiału ceramicznego z warstw chronologicznie zbieżnych z okresem użytkowania grodu kędrzyńskiego. Dzięki możliwości dość precyzyjnego datowania ceramiki kędrzyńskiej można by zatem przypuszczać, że początki użytkowania grodziska w Gołańczy Pom. sięgają połowy, najpóźniej 2 poł. VIII w. Trudno również pewnie ustalić końcowy moment użytkowania grodu. Obok materiału ceramicznego pośrednią wskazówką byłby fakt wystąpienia kilku poziomów palenisk w domostwach odkrytych u podnóża wału grodowego. Wydaje się, że pozwala to nam wysunąć hipotezę, która po dokładniejszym przeanalizowaniu całości materiału zabytkowego znajdzie, być może, pewniejsze podstawy, że gród w Gołańczy Pom. użytkowano co najmniej 100 lat. Powstał on zatem prawdopodobnie nieco wcześniej niż grodzisko kędrzyńskie, uległ zaś zburzeniu również nieco wcześniej bądź też współcześnie z grodem w Kędrzynie.

W świetle materiału ceramicznego, znalezionego zarówno w warstwach Ib oraz Ic, jak i w warstwie II, liczyć się należy z możliwością istnienia przerwy w użytkowaniu grodziska co najmniej w ciągu X w. W partiach przywałowych warstwa Ib miejscami rozdzielona była od warstwy II przez pokład jasnobrunatnej piaszczystej ziemi, będący prawdopodobnie pozostałością zniszczonej górnej partii starszego wału grodu. Ponadto nienaruszona warstwa z XI w., zachowana na niewielkim odcinku w wykopie I, nie zalegała bezpośrednio na nawarstwieniach wspominanego już domostwa ze starszej fazy użytkowania grodu, lecz miejscami na dość grubym pokładzie niwelacyjnego żwiru. Uzyskano również ciekawe dane na temat konstrukcji starszego wału grodu (w-wa III). Jądro stanowił piaskowo-żwirowy nasyp, licowany od strony wewnętrznej konstrukcjami drewnianymi, w postaci dość luźnej przekładki jednokierunkowej, umacnianej dodatkowo kołkami i gdzieniegdzie kamieniami. Bardziej masywnie umocnione było zakończenie ramienia południowego wału grodu (wykop IV). Na tym odcinku jądro wału obłożone było dwupoziomowym brukiem kamiennym, tworzącym rodzaj ławy, do którego dodatkowo przylegały konstrukcje drewniane w postaci dość chaotycznej przekładki dwukierunkowej, spoczywającej na jednopoziomowym bruku kamiennym. Całość ograniczona była dwoma rzędami palików, stanowiących zapewne pozostałości płotków plecionkowych. Bezpośrednio poniżej warstw usypiska wału oraz częściowo warstwy II odsłonięto nawarstwienia starszego osadnictwa — prawdopodobnie typu otwartego — w postaci dwóch domostw ziemiankowych. W obrębie pomieszczeń, rozkopanych fragmentarycznie, wyróżniono kilka poziomów użytkowania. Jedno z domostw co najmniej dwukrotnie uległo spaleniu. Drugi pożar, mający miejsce w czasie zbrojnego napadu (w warstwie spalenizny znaleziono grot strzały, tkwiący w ściance rozbitej prażnicy, pociągnął za sobą zniszczenie całej osady. W wypełniskach domostw ziemiankowych znaleziono dość różnorodny materiał zabytkowy. W kilku poziomach użytkowania jednego z domostw natrafiono na znaczne nagromadzenie żelaznego żużla. Z innych zabytków odnotować należy paciorek szklany, ułamek bursztynu, kilka przedmiotów żelaznych, gliniane przęśliki, kamienne krążki i osełki oraz dość liczny materiał ceramiczny, zazwyczaj pozbawiony ornamentacji. W tym świetle skłonni jesteśmy roboczo datować okres użytkowania osady co najmniej na VII—VIII w., jakkolwiek nie wykluczamy również możliwości powstania osady już w ciągu VI w. na co, jak nam się wydaje,
wskazuje wzmiankowana już powyżej brązowa fibula, aczkolwiek znaleziona na złożu wtórnym, w nawarstwieniach chronologicznie zbieżnych z okresem użytkowania grodu.

Źródło: Badania wykopaliskowe stacji archeologicznej Kołobrzeg IHKM PAN w roku 1961, Władysław Łosiński, str. 177-184 [w:] Sprawozdania Archeologiczne, TOM XV, str. 177-181

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: sobota, 20 kwietnia 2019, 06:41 
 


Góra 
  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
 
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 2 ] 

Strona główna forum » Grodziska Zachodnio-Pomorskie » Gołańcz Pomorska Grodzisko 1


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

 
 

 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Skocz do:  
cron
To forum działa w systemie phorum.pl
Masz pomysł na forum? Załóż forum za darmo!
Forum narusza regulamin? Powiadom nas o tym!
Tłumaczenie phpBB3.PL