 |
 |
Grodziska Polski
|
|
Teraz jest piątek, 19 kwietnia 2024, 20:35
Strefa czasowa: UTC
 
|
Strona 1 z 1
|
[ Posty: 2 ] |
|
| Autor |
Wiadomość |
|
hadesssloakoon
|
Tytuł: Opis  Napisane: poniedziałek, 20 lutego 2017, 14:08 |
|
Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
|
We wczesnym średniowieczu (X - XIII wieku) Wiślica była jednym z ważniejszych ośrodków administracyjnych w Małopolsce. Znajdowały się tu dwa grody, z których każdy mógł pełnić taką funkcję, choć być może opisywane grodzisko miało charakter militarny i było miejscem stacjonowania załogi wojskowej. Najstarszy wał z zewnętrzną ścianą w postaci tzw. suchego muru (zbudowaną z łupków gipsowych łączonych gliną), jest jedyną tego typu konstrukcją w Małopolsce. W Polsce znamy zaledwie kilka przykładów zastosowania tej techniki, wszystkie z Dolnego Śląska. Był to natomiast powszechny sposób budowy wałów w Czechach, Morawach i na Słowacji.
Usytuowanie i opis
Grodzisko leży w porośniętym łąkami starorzeczu Nidy, w odległości 410 m na południowo-wschodu od Wiślicy. Grodzisko jest dobrze zachowane i wyeksponowane w terenie, ma w przybliżeniu kształt trójkątny o zaokrąglonych narożach. Wały zachowały się do 3,8 m. Dookoła widoczne są ślady fosy. Jest to założenie jednoczłonowe o powierzchni około 1 hektara.
Historia
Gród został prawdopodobnie wzniesiony na przełomie X i XI wieku. Było to zapewne związane z początkiem panowania piastowskiego w Małopolsce. Gród został zniszczony w trakcie pożaru, być może na skutek najazdu Rusinów i Połowców na Wiślicę w 1135 roku, choć nie ma pewności, który z grodów w Wiślicy (tzw. grodzisko - gród na łąkach czy gród in regia - na kulminacji wyspy miejskiej) został wówczas napadnięty. Na przełomie XIII i XIV wieku, prawdopodobnie w czasach panowania czeskiego w Małopolsce, w związku z walkami Łokietka o Wiślicę, powstał mur kamienny. Nie ma śladów użytkowania grodu w późniejszym okresie. W czasie I wojny światowej znajdowało się tu stanowisko artyleryjskie wojsk rosyjskich. Po wojnie ludność odbudowująca domy, wykorzystywała kamień z muru na grodzisku, który był sprzedawany przez jednego z przedsiębiorców. Stanowisko ucierpiało również na skutek upraw rolnych, prowadzonych tu przez kilka lat do 1929 roku, czyli do utworzenia rezerwatu Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Stan i wyniki badań
Pierwszą informację wraz ze szkicem podał w 1821 roku Henryk Potocki. W 1948 roku inżynier Karol Jastrzębski wykonał pomiary geodezyjne i plan warstwicowy. Badania archeologiczne prowadzili w latach 1949-1960. Włodzimierz Antoniewicz i Zofia Wartołowska, a w latach 1996-1998 Waldemar Gliński. Pierwszy wał został wzniesiony jako nasyp licowany tzw. suchym murem. Później od zewnątrz dostawiono konstrukcję przekładkową. Od zachodu drewniany pomost prowadził do bramy. Wewnątrz odkryto dwadzieścia półziemianek, zbudowanych w większości w konstrukcji słupowej i kilkanaście innych obiektów, w tym budynki gospodarcze, studnię i cysternę. Mur wzniesiono z częściowo ociosanych kamieni i pojedynczych romańskich ciosów (na jednym zachował się znak w postaci greckiej litery π lub λ). Z ciekawszych przedmiotów należy wymienić oprawkę rogową małego noża lub sierpa, z przedstawieniami sześciu popiersi dziewczęcych, interpretowanych jako wiły, czyli panny wodne, stanowiącymi przypuszczalnie wyraz wierzeń pogańskich. Znaleziono także skarb monet, ukryty na przełomie XI i XII wieku w niewielkim naczyniu, w woreczku z grubej tkaniny oraz skarb złotych i srebrnych monet oraz przedmiotów srebrnych, zakopany zapewne w trakcie potopu szwedzkiego.
Materiał zabytkowy znajduje się w zbiorach Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach.Źródło: https://zabytek.pl/pl/obiekty/grodzisko-2120
_________________ 
|
|
  |
|
|
|
Reklama
|
Tytuł: Napisane: poniedziałek, 20 lutego 2017, 14:08 |
|
|
|
|
| |
|
|
|
hadesssloakoon
|
Tytuł: Re: Opis Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 19:07 |
|
Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
|
Opis:
Grodzisko położone jest na niewielkiej, płaskiej wyniosłości, zbudowanej ze skałki gipsowej, w dolinie zalewowej Nidy, pośród jej starorzeczy (jedno z nich, wypełnione wodą, przylega do odcinka W wału). Obiekt ma kształt zbliżony do trójkąta z zaokrąglonymi narożnikami o powierzchni około 0,7 ha. Długość boku N wynosi 150 m, boku W 110 m, zaś boku SE około 130 m. Obiekt otoczony jest pojedynczą linią wału. Wały zachowane są do wysokości 2,5-3 m (od wnętrza grodziska), od strony zewnętrznej wypiętrzone są ponad dno doliny do około 8-11 m. Szerokość wałów przekracza obecnie 20 m. Według W. Antoniewicza i Z. Wartołowskiej pierwsza faza grodu obejmowała jedynie wschodnią część opisanego obszaru, obejmując pojedynczą linią wału areał około 0,25 ha. W jednym ze sprawozdań autorzy ci wspomnieli o rodzaju fosy, biegnącej po linii N-S, dzielącej grodzisko na dwie połowy w stosunku do osi E-W. Autorzy ci nie wzmiankowali w żadnym z opublikowanych sprawozdań o resztkach wału, który miałby ewentualnie wiązać się z ową fosą. W. Gliński i J. Koj opublikowali schematyczny plan grodziska, na którym zaznaczyli hipotetyczny przebieg wschodniego odcinka najstarszego wału, nie zaznaczając jednak na jakiej podstawie wytyczyli taki, a nie inny jego przebieg. Należy podkreślić, iż Z. Wartołowska w sprawozdaniu z badań prowadzonych w 1956 r. w tym miejscu, w którym wspomniani powyżej autorzy rekonstruowali przebieg najstarszego wału, nie natrafiła na jakiekolwiek ślady konstrukcji obronnych, co wyraźnie zaznaczyła. Podkreślenia wymaga, że w żadnym ze sprawozdań z badań zachodniego odcinka wału grodziska nie ma informacji o wale drewniano-ziemnym, mowa jest tylko o murze z fragmentów skały wapiennej, łączonych zaprawą. Kwestię tę mogą wyjaśnić dopiero przyszłe badania wykopaliskowe w rejonie domniemanego przebiegu najstarszej linii umocnień.
Stratygrafia:
W trakcie badań majdanu grodziska stwierdzono obecność dwóch głównych warstw kulturowych, rozdzielonych warstwą jałowej ziemi, określonej jako namuliskowa. Wedłu D. Górnej wspomniana warstwa namuliskowa to w istocie warstwa popożarowa, która przykrywała pozostałości obu faz zabudowy grodu. W obu warstwach natrafiono na pozostałości czworokątnych domostw półziemiankowych. W opublikowanych sprawozdaniach brak informacji (a także odnośnych rycin) na temat ewentualnego kontekstu stratygraficznego pomiędzy poszczególnymi warstwami osadniczymi, a reliktami kolejnych faz wałów.
Braki w dokumentacji rysunkowej nie pozwalają odpowiedzieć na pytanie o relacje czasowe pomiędzy reliktami dwóch faz zabudowy mieszkalnej, odkrytymi w części SW majdanu, a pozostałościami dwóch faz budynków mieszkalnych na pozostałej części przebadanego areału majdanu
Typ umocnień:
3 przekroje przez wał. Według W. Antoniewicza i Z. Wartołowskiej na grodzisku rozpoznano trzy fazy budowy umocnień:
Najstarszy wał był zbudowany w konstrukcji przekładkowej (przekładka jednostronna), jego szerokość dochodziła do 5-7 m. Lico wewnętrzne tego wału wzmocnione było pionowo wkopanymi słupami o średnicy 30-35 cm, wkopanymi co 1 m. Wał ten miał otaczać przestrzeń o ponad połowę mniejszą od obecnie otoczonej wałem, ponieważ w przekopie przez północny odcinek umocnień układ belek przekładki odchylony był o 20° od biegu muru kamiennego na zaprawie (i obecnego przebiegu wału). Wał uległ spaleniu (ślady przepalenia sięgają do 2 m w głąb przekładki). Część zewnętrzna wału została zniszczona przy budowie muru z kamieni łączonych zaprawą.
Drugą fazę umocnień miał stanowić mur z kamieni łączonych zaprawą, biegnący po linii dzisiaj widocznych umocnień. Jego szerokość wynosiła około 2 m. Mur ten w pobliżu narożnika NW grodziska zakręcał pod kątem prostym, po czym urywał się, tworząc przejście bramne, które miało mieć pierwotnie postać drewnianej baszty o konstrukcji słupowej. Od strony wewnętrznej w partii zachodniej mur ten był wzmocniony nasypem ziemnym o trójkątnym przekroju. W przekopie przez północny odcinek wału mur na zaprawie wzmacniała od zewnątrz konstrukcja przekładkowa (jednostronna) z pni dębowych, szerokości 3,5-4 m. Zdaniem autorów miała ona polepszyć statykę muru, odchylającego się w niektórych miejscach na zewnątrz. Wysokość tej konstrukcji sięgała prawie 3 m. Od strony zachodniej nie stwierdzono obecności od strony zewnętrznej muru na zaprawie konstrukcji przekładkowej, natomiast do owego muru przytykał pod kątem prostym pomost o szerokości 1,3 m z belek dębowych. Nie jest jasny związek owego pomostu z murem na zaprawie.
Trzecią fazę budowy umocnień wiązali wspomniani autorzy z naprawą muru na zaprawie. Naprawa ta miała polegać na wzniesieniu na zewnętrz tego muru wału drewniano-kamienno-ziemnego o szerokości ponad 4. Wał ten składał się z warstw ziemi, fragmentów skały wapiennej i faszyny, od strony zewnętrznej licowany był suchym murem z płaskich łupków z piaskowca pińczowskiego.
Od strony zewnętrznej dostęp do grodziska ograniczony był płytką fosą (głębokości do 60 cm), szerokości do 7 m. Od strony wewnętrznej stromą ściankę fosy stanowiła odpowiednio obrobiona skała gipsowa podłoża, skarpa zewnętrzna fosy, wykopana w piaszczystych namuliskach doliny Nidy, wzmocniona była palikami o średnicy 10-15 cm.
Po badaniach weryfikacyjnych, przeprowadzonych w 1980 r., Z. Pianowski stwierdził, iż mur na zaprawie powstał najprawdopodobniej za rządów Wacława II w Krakowie, nieco przed 1304 r.
Badania weryfikacyjne, przeprowadzone w 1996-1998 r. doprowadziły do weryfikacji wcześniejszych ustaleń na temat chronologii względnej i bezwzględnej umocnień grodziska. Według W. Glińskiegi i J. Koja najstarszą fazą umocnień był wał drewniano-ziemny ze ścianą zewnętrzną w formie suchego muru (typ WVA). Szerokość wału u podstawy przekraczała 8 m, szerokość samego „suchego” muru wynosiła 1,2 – 1,3 m. Zachowana wysokość wału wynosi 2,3 m, pierwotnie najpewniej przekraczała 4 m. Drugą fazę miała stanowić konstrukcja przekładkowa, dostawiona od zewnątrz do wspomnianego wału w celu podparcia odchylającego się na zewnątrz suchego muru (typ WIIIA1), trzecią zaś mur kamienny na zaprawie.
Zabudowa:
W trakcie badań majdanu grodziska natrafiono na pozostałości zabudowy mieszkalnej w postaci czworokątnych chat zagłębionych w ziemię. Domostwa te stratygraficznie wiązały się z dwoma fazami osadniczymi. Należy podkreślić, że brak jest stratygraficznych przesłanek do wiązania którejś z faz zabudowy mieszkalnej na majdanie grodziska z którąś z wyróżnionych faz budowy wałów. Ze starszą fazą wiązać się miało 11 półziemianek, z młodszą 16. Wszystkie budynki miały kształt zbliżony do kwadratu, ich narożniki orientowane były według stron świata. Dna obiektów były płaskie, w większości przypadków natrafiono na ślady pokrywającej je drewnianej podłogi z dranic lub belek. Wymiary chat wahały się od 3,5 x 3,7 do 4,6 x 4,8 m (powierzchnia odpowiednio od 13 m2 do 22 m2). Dna domostw były zagłębione do 0,5 m poniżej ówczesnej powierzchni gruntu. Konstrukcja dachu w większości przypadków opierała się na słupach, wkopanych pionowo w narożnikach chat, a także dość często pośrodku ścian. Ściany były szalowane poziomo umieszczonymi jedna nad drugą belkami lub dranicami, w jednym przypadku stwierdzono obecność ścianki plecionkowej. Do niektórych chat prowadziło wejście w postaci prostokątnego wkopu przy jednej ze ścian. W narożnikach domostw umieszczone były urządzenia grzewcze w postaci palenisk wyłożonych kamieniami, pieców kamienno-glinianych lub kopułkowych. W centralnej partii majdanu odkryto też czworokątną cysternę o płaskim dnie (7 x 7 m), wydrążoną w podłożu gipsowym i kolistą w przekroju studnię (o średnicy 1,3 m, głębokości 3 m), również wykutą w skałce gipsowej.
Chronologia poszczególnych faz wału, jak i jego rozplanowanie, budzą wątpliwości. Wydaje się, że bez analiz dendrochronologicznych dokładne określenie momentu powstania grodu jest niemożliwe. W opublikowanym ostatnio sprawozdaniu z badań weryfikacyjnych „Grodziska” w Wiślicy nie znajdujemy informacji o podjęciu próby datowania dendrochronologicznego odsłoniętego fragmentarycznie wału przekładkowego, „dostawionego” od zewnątrz do wału z „suchym” murem (Gliński, Koj 1999). W odsłoniętej wewnętrznej partii przekładki zalegały liczne zwęglone belki tej konstrukcji.Odnoszenie powstania wału z tzw. suchym murem do X w i przypisywanie wpływom czeskim wymagałoby bardzo mocnych dowodów. Równie prawdopodobne (lub równie nieprawdopodobne) jest na razie wiązanie budowy tej linii umocnień z wpływami wielkomorawskimi. Sugerowanie przez W. Glińskiego i A. Koja, (zgodnie z sugestiami W. Antoniewicza i Z. Wartołowskiej), że w pierwszej fazie gród miał znacznie mniejszą powierzchnię od objętej widocznymi dziś wałami, wymaga dowodów w postaci reliktów wału w sugerowanym przez autorów miejscu. Nie jest całkowicie pewne, czy wspomniani autorzy prawidłowo odtworzyli kolejność budowy wałów. Należałoby rozważyć, czy wał przekładkowy, który ich zdaniem został wzniesiony od strony zewnętrznej „suchego” muru w celu jego podparcia, był w istocie od niego młodszy. Nie można przecież całkowicie wykluczyć, iż wał przekładkowy był starszy i to w wewnętrzną partię jego rozwalisk wkopano się podczas budowy wału z tzw. suchym murem. Tę niejasność mogłyby rozstrzygnąć analizy dendrochronologiczne drewnianych resztek obu wałów. Wyniki wspomnianych badań weryfikacyjnych nie wyjaśniają problemu chronologii względnej wału przekładkowego w stosunku do wału z „suchym” murem. Z przekroju przez obie te konstrukcje wynika jasno, że niektóre warstwy wału przekładkowego „zagłębiają się” poziomym klinem w teoretyczne starszy od nich „suchy” mur (Gliński, Koj, 1999, ryc. 13, warstwy 30b-30d). Cytowana powyżej rycina przeczy twierdzeniu autorów badań, iż szerokość przekładki dostawionej od zewnątrz do „suchego” muru wynosiła 1 m (Gliński, Koj 1999, 143), w rzeczywistości była to szerokość uchwyconej, wewnętrznej partii tej konstrukcji. Pozostała jej część nie została wyeksplorowana (w przekopie przez zewnętrzną partię wału autorzy badań pozostawili nieeksplorowany „świadek” o szerokości blisko 8 m). Należy podkreślić, że wbrew funkcjonującym w literaturze stwierdzeniom skarb monet srebrnych, ukryty po 1079 r., odkryto w takim kontekście stratygraficznym, który nie pozwala za jego pomocą datować którąś z faz istnienia grodu (Szymański W. 1992).
Chronologia: 1. faza – X w., 2. faza – XI w., 3. faza -XIII/XIV w.
Źródło: http://atlasgrodzisk.pl/
_________________
|
|
| |
|
|
|
Reklama
|
Tytuł: Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 19:07 |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
Strona 1 z 1
|
[ Posty: 2 ] |
|
Teraz jest piątek, 19 kwietnia 2024, 20:35
Strefa czasowa: UTC
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość |
| |
|
|
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników
|
|
|
