Zarejestruj    Zaloguj    Dział    FAQ

Strona główna forum » Grodziska Śląskie » Będzin Grodzisko Wzgórze Zamkowe




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 3 ] 
 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Opis
 Post Napisane: czwartek, 7 grudnia 2017, 15:41 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Opis:

„Około IX w. na wzgórzu zamkowym w miejscu warownym z natury istniało grodzisko. Widać to nie wystarczyło, bo już pod koniec tego stulecia lub w początkach następnego wzniesiono tu pierwszy system obronny. Składał się z wału i fosy.”

Historia:

„Obecna Góra Zamkowa zamieszkiwana była już przez ludność kultury łużyckiej (V okres EB/HC) u schyłku epoki brązu i we wczesnym okresie epoki żelaza.

Na ślady osady łużyckiej z V okresu epoki brązu i okresu halsztackiego natrafiono, podczas badań archeologicznych prowadzonych w 1991 r. na północnym zboczu wzgórza. Niewielka powierzchnia wykopu sondażowego nie pozwoliła jednak na uchwycenie zarysu jakichkolwiek obiektów, które mogą się tam znajdować.

Około IX w. na wzgórzu zamkowym w miejscu warownym z natury istniało grodzisko. Widać to nie wystarczyło, bo już pod koniec tego stulecia lub w początkach następnego wzniesiono tu pierwszy system obronny. Składał się z wału i fosy.

Fosa wcina się głęboko w skaliste podłoże, natomiast wał usypany był z ziemi podciągniętej z wnętrza grodu, jedynie podnóża umocnione miał wapieniami i to nie wyłupanymi ze złoża, ale zbieranymi z powierzchni otoczakami. To zdaje się świadczyć, że na fosę pogłębiono jedynie naturalne obniżenie terenu istniejące tu wcześniej, pozostawiając charakterystyczne „schodki" wszędzie tam, gdzie wapień był twardszy, a wał usypano nad jego krawędzią.

Usypisko mieściło się pomiędzy dwoma pasami umocnień kamiennych i liczyło 6 m szerokości. Na koronie wału natrafiono po stronie fosy na warstwę ziemi silnie przepalonej na kolor czerwony. Świadczyć to może, że ponad tym miejscem wznosiła się konstrukcja drewniana wieńcząca wał, która wraz z nim stanowiła obronę grodu.

Opisywana pierwsza linia obronna stała się z jakichś powodów niepotrzebna w początkach XII w., kiedy to zniwelowano ją i założono w tym miejscu cmentarz. Wiadomo, że wcześniej spłonęła, a dziś szczątki wału rozsypane są pasem o szerokości 12 m i miąższości nieco ponad metr.
Na dnie odkrytej fosy natrafiono na nienaruszone warstwy ziemi zawierające pokaźną ilość fragmentów naczyń z IX i X w. W bezpośrednim pobliżu wału znaleziono kilka przedmiotów mających funkcję datującą. Były to: ostroga z zaczepami odgiętymi na zewnątrz z IX–X w., srebrna zausznica mająca liczne analogie wśród ozdób z IX-wiecznych cmentarzysk morawskich, ołowiane okucie końcówki pasa z ornamentem pochodzącym z kręgu motywów sztuki karolińskiej oraz żelazna misa śląska datowana na IX–XI w. Z cmentarzyska wydobyto m.in. średnich i dużych rozmiarów kabłączki skroniowe, pierścienie, paciorki z XII – 1 poł. XIII w.
Wydaje się, że wtedy osadnictwo przeniosło się na zachodni cypel wzgórza w pobliże rzeki Przemszy do nowego grodu zastąpionego w XIV w. kamiennym zamkiem.

Znacznie dłużej służyła mieszkańcom grodu druga linia obronna założona 50 m na wschód od opisywanej wcześniej. Badania wykazały, że są to pozostałości dwóch wałów obronnych nawarstwionych jeden na drugi. Pierwszy wał powstał, jak wskazują analizy: dendrochronologiczna i metodą węgla C14 zwęglonych resztek drewna, pod koniec X w.
Wał usypano z gruzu wapiennego pochodzącego z drążenia poprzedzającej go fosy. Aby ustabilizować ten sypki materiał odgraniczono go od wnętrza grodu parkanem z wkopanych pionowo dębowych bali, pomiędzy którymi zamocowano poziome belki. Również w samym usypisku tkwiły na różnych poziomach pasma poprzecznie ułożonych belek. Na tym wapiennym jądrze o miąższości 2 m usypano i utwardzono płaszcz ziemny gruby na ponad 1 m. Na jego powierzchni wzniesiono jakąś konstrukcję drewnianą, z której zachowały się jedynie pasma belek umocnionych głazami wapiennymi, ułożonych wzdłużnie na koronie wału. Konstrukcja ta spłonęła, być może w trakcie najazdów mongolskich i zsypała się do wnętrza grodu. Wał naprawiono nadsypując na te zgliszcza półtorametrową warstwę ziemi o kolorze czerwonobrunatnym pochodzącą z wnętrza grodu, stanowiącą być może efekt porządków po pożarze przed odbudową.

Nowy wał był gotowy przed trzecią ćwiercią wieku XIV i także posiadał jakąś konstrukcję drewnianą na koronie, o czym zdaje się świadczyć warstwa popiołu u jego podnóża. Datowanie podpowiada żelazna ostroga z gwiazdką znaleziona w tymże popiele.”

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: czwartek, 7 grudnia 2017, 15:41 
 


Góra 
  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: wtorek, 2 kwietnia 2019, 15:08 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Naprzeciw grodu krakowskiego, za Wisłą, koło kościoła, który nazywa się Skałą, wymurował miasto, nazywając je od swojego imienia Kazimierzem; liczne inne miasta, a mianowicie: Wieliczkę, Skawinę, Lanckoronę, gród Olkusz, Będzin, Lelów miasto i gród, gród Czorsztyn, gród Niepołomice, gród Ojców, gród Krzepice, w ziemi sandomierskiej samo miasto Sandomierz, miasta: Wiślicę, Szydłów, Radom, Opoczno, Wąwolnicę, Lublin miasto i gród, grody w Sieciechowie, Solcu; grody w Zawichoście i w Nowym Mieście zwanym Korczyn. W Wielkopolsce miasta Kalisz, Pyzdry, Stawiszyn, Konin miasto i gród; w Nakle, Wieluniu, Międzyrzeczu, Ostrzeszowie – grody, Wieluń – miasto, Bolesławiec – gród; w ziemi kujawskiej Kruszwica, Złotoryja, Przedecz, Bydgoszcz. W ziemi sieradzkiej tamże w Sieradzu, silny gród, miasto Piotrków, gród Brzeźnicę. W ziemi łęczyckiej samo miasto i gród, w Inowłodzu – miasto i gród. Na Mazowszu miasto Płock i gród, który poprzednio był w jednym murze, teraz otoczył go drugim. W ziemi ruskiej miasto Lwów i dwa grody, gród Przemyśl, Sanok miasto i gród, miasto Krosno, grody Lubaczów, Trembowla, Halicz, Tustan. Te wszystkie miasta i grody otoczył potężnymi murami, domami i wysokimi wieżami, jak najgłębszymi fosami i innymi punktami obronnymi – ku ozdobie narodu oraz dla schronienia i obrony Królestwa Polskiego.

Źródło: Kronika Jana z Czarnkowa, Quomodo regebat regnum et populum, rozdz. 3

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 14:15 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Opis:

Grodzisko położone jest na wypłaszczeniu szczytowym wydłużonego wzgórza (294 m n.p.m.), wyniesionego około 25-30 m ponad dolinę Czarnej Przemszy. Powierzchnia stanowiska wynosi około 1,6 ha. Do dzisiaj na powierzchni wypłaszczenia szczytowego Wzgórza Zamkowego zachował się od strony E odcinek wału zewnętrznego, szerokości do 15 m, wysokości od zewnątrz do 6 m. W północnej partii podzamcza (od E strony zamku właściwego), między fosą zamku a zewnętrznym wałem podgrodzia, widoczny jest niewielki odcinek wału szerokości 13 m, wysokości do 0,5-1 m. Pozostałe odcinki wczesnośredniowiecznych umocnień udało się odkryć w trakcie badań wykopaliskowych. Uchwycono fragmenty wałów, zachowane od strony W (rzeki), w rejonie partii W muru obwodowego zamku górnego i tzw. wieży czworobocznej zamku dolnego. W trakcie badań nie udało się uchwycić wałów biegnących wzdłuż górnej krawędzi wzgórza od strony południowej i północnej. Na planach Wzgórza Zamkowego sprzed 1939 r. zaznaczony jest ziemny szaniec na zboczu N góry, który stanowi kontynuację wału zewnętrznego grodziska (od jego końca N). Jeśli w miejscu dzisiejszej fosy zamkowej od strony E znajdował się pierwotnie wał, to nie można całkowicie wykluczyć, że w najstarszej fazie gród był założeniem trójczłonowym, a w dwóch młodszych dwuczłonowym (o ile domniemany odcinek wału funkcjonował w trzech kolejnych fazach wczesnośredniowiecznego grodu).

Stratygrafia:

W wale zewnętrznym podgrodzia rozpoznano 3 fazy umocnień wczesnośredniowiecznych, wał wewnętrzny (zachowany szczątkowo) i fosa przed nim zalegały częściowo pod cmentarzyskiem szkieletowym z XII - poł. XIII w. Cmentarzysko uchwycono na E od fosy zamku górnego, zajmowało ono część SW podgrodzia. A. Rogaczewska odkryła 63 pochówki szkieletowe (pierwotnie mogło ich być około 80). Na terenie właściwego zamku W. Błaszczyk natrafił na skomplikowane układy nawarstwień, spośród których najstarsze były jego zdaniem sekwencje warstw związane z obwałowaniami grodu z XI-XII w. W rejonie cmentarzyska A. Rogaczewska stwierdziła przecinanie przez jamy grobowe nikłej miąższości warstewki zawierającej skorupy kultury łużyckiej, jak i w niektórych miejscach warstwę wczesnośredniowieczną, starszą od okresu funkcjonowania cmentarzyska.

Chronologia:

Wał wewnętrzny podgrodzia – IX w. Wał zewnętrzny podgrodzia – tzw. faza 0 – IX w., tzw. faza 1 – po 993 r., tzw. faza 2 – lata 80-te XI w. (autorka badań w publikacjach najstarszą fazę wału zewnętrznego określiła jako fazę 0, zaś fazę młodszą i najmłodszą odpowiednio jako fazę 1 i 2)

Znaleziska:

W trakcie badań prowadzonych przez A. Rogaczewską na terenie grodziska odkryto m.in. brązowe okucie pasa z ornamentem roślinnym z 1. połowy IX w. (nawiązującym do stylu karolińskiego), srebrną zausznicę z IX w. (w typie wielkomorawskim), żelazną ostrogę haczykowatą z zaczepami odgiętymi na zewnątrz (tak określa ją autorka badań; K. Jaworski {2005A, 268, przypis 1336} uznaje ten okaz za ostrogę oczkowatą z VIII w. lub początków IX w.), żelazną przewleczkę od ostrogi z 2. połowy IX w. i żelazną misę typu śląskiego.

Zabudowa:

Typ umocnień: W. Błaszczyk i A. Rogaczewska rozpoznali wały wczesnośredniowiecznego grodziska w co najmniej 7 miejscach. Wał wewnętrzny podgrodzia – drewniano-ziemny o trudnej do określenia konstrukcji (uległ spaleniu), szerokości pierwotnie około 6 m, przed wałem funkcjonowała płytka „sucha” fosa. Prawdopodobnie wał ten funkcjonował w tym czasie, co najstarsza faza wału zewnętrznego (faza 0). Wał zewnętrzny podgrodzia: tzw. faza 0 – ściana zewnętrzna o trudnej do określenia konstrukcji, podtrzymywana być może pionowymi słupami (pojedyncze słupy lub palisada), wypełnisko wału ziemne o szerokości około 5 m (wał przestał funkcjonować na skutek pożaru); tzw. faza 1 – zapewne skrzyniowy (pierwotna szerokość około 6 m, wysokość 3-3,5 m), ściana zewnętrzna i wewnętrzna – belki poziome, podtrzymywane pionowo wkopanymi słupami, wypełnisko ziemne, szerokość nieco ponad 6 m, wał zbudowano na rozwaliskach spalonego wału fazy 0; tzw. faza 2 – drewniano-ziemny, wzniesiony na rozwaliskach spalonego wału fazy 1. Wał fazy 2. również został spalony. Konstrukcja wału odkrytego przez W. Błaszczyka na linii muru obwodowego zamku górnego jest trudna do określenia (drewniano-ziemna). Wał tzw. podgrodzia, odkryty poniżej zamku górnego (na W od niego, w rejonie tzw. baszty czworokątnej zamku dolnego), został określony przez W. Błaszczyka jako przekładkowy (chociaż w trakcie eksploracji natrafił on właściwie tylko na jedną warstwę poziomo zalegających fragmentów belek). Należy podkreślić, iż na jednym z odcinków w tym samym rejonie natrafił on na kilka pionowo wbitych słupów, które określił jako palisadę starszą od wspomnianego wału przekładkowego. Na obecnym etapie rozpoznania tej partii grodziska nie można jednak wykluczyć, iż obie te konstrukcje mogły tworzyć jedną linię wału. W. Błaszczyk przeciął też przekopem wał zewnętrzny podgrodzia, blisko miejsca, w którym badania tej linii umocnień przeprowadziła później A. Rogaczewska. Według W. Błaszczyka wał ten wiązał się z osadnictwem kultury łużyckiej na stanowisku. W świetle wyników badań A. Rogaczewskiej stwierdzenia tego nie można podtrzymać, jest pewne, iż wszystkie 3 wyróżnione przez wspomnianą badaczkę fazy budowy tego wału powstały we wczesnym średniowieczu. Należy jednak podkreślić, iż W. Błaszczyk w trakcie eksploracji wspomnianego wału natrafił w dwóch różnych miejscach na pionowo wkopane słupy tworzące palisady, biegnące wzdłuż linii wału. Brak niestety możliwości dokładnego powiązania tych palisad z fazami wału wyróżnionymi przez A. Rogaczewską. Odkrycie W. Błaszczyka zmusza jednak do postawienia pytania na temat techniki budowy kolejnych faz opisanego wału. Nie można całkiem wykluczyć, iż któraś z jego faz (zapewne tzw. faza 1, a być może również tzw. faza 0), miała ściany pionowe w formie palisad. Problem ten mogłyby wyjaśnić dopiero badania szerokoprzestrzenne wspomnianej linii umocnień. Pytaniem bez odpowiedzi pozostaje również kwestia ewentualnej współczesności odcinka wału z palisadą przy tzw. wieży czworokątnej na dolnym zamku i którejś z palisad odkrytych przez W. Błaszczyka w zewnętrznym wale podgrodzia (na obecnym etapie badań nie powinna budzić jednak wątpliwości konstatacja, iż oba te odcinki umocnień zbudowane zostały we wczesnym średniowieczu).

Zabudowa:

Brak wyraźnych pozostałości.

Faza 1. i 2. wału zewnętrznego grodziska jest datowana metodą dendrochronologiczną. Nie jest jasne, czy część grodu wczesnośredniowiecznego, na terenie której stoi obecnie zamek średniowieczny, była w fazie najstarszej i środkowej (tzw. fazach 0 i 1) oddzielona od pozostałej partii stanowiska wałem i fosą, a jeśli tak, to czy w obu wspomnianych fazach. Jest bardzo prawdopodobne, iż w najmłodszej fazie funkcjonowania grodu (jego umocnienia wzniesiono w latach 80-tych XI w.) fosa oddzielająca główny człon założenia od podgrodzia znajdowała się w miejscu E odcinka istniejącej do dziś fosy średniowiecznego zamku.

Datowania radiowęglowe drewnianych pozostałości trzech faz wału zewnętrznego potwierdziły ich wczesnośredniowieczną metrykę[1], co definitywnie wyklucza opisywane stanowisko w Będzinie z katalogu grodzisk kultury łużyckiej. Na terenie podgrodzia od XII do poł. XIII w. funkcjonowało cmentarzysko szkieletowe, co nakazuje postawić pytanie o ewentualną obecność w tym czasie na terenie grodu (lub w jego sąsiedztwie) kościoła.

Źródło: http://atlasgrodzisk.pl/

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 14:15 
 


Góra 
  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
 
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 3 ] 

Strona główna forum » Grodziska Śląskie » Będzin Grodzisko Wzgórze Zamkowe


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

 
 

 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Skocz do:  
cron
To forum działa w systemie phorum.pl
Masz pomysł na forum? Załóż forum za darmo!
Forum narusza regulamin? Powiadom nas o tym!
Tłumaczenie phpBB3.PL