Zarejestruj    Zaloguj    Dział    FAQ

Strona główna forum » Grodziska Podkarpackie » Trepcza Grodzisko Międzybrodzie




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 2 ] 
 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Opis
 Post Napisane: poniedziałek, 19 czerwca 2017, 16:48 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Grodzisko znane w literaturze jako:

- Horodna
- Horodne
- Trepcza
- Międzybrodzie

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: poniedziałek, 19 czerwca 2017, 16:48 
 


Góra 
  
 
 Tytuł: Re: Opis
 Post Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 13:36 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Opis:

Grodzisko położone jest na wypłaszczeniu szczytowym i górnej partii stoków wzgórza (423 m n.p.m.), usytuowanego na lewym brzegu Sanu, w najwęższym miejscu tzw. przełomu międzybrodzkiego, zamykającego od północy Kotlinę Sanocką. Jednoczłonowe założenie na planie owalu (300 x 170 m, powierzchnia około 4 ha) otoczone jest od strony N, W i S 4 liniami wałów. Od strony E majdan grodziska otacza pojedyncza linia wału, zaś wały zewnętrzne urywają się na linii górnej krawędzi stromego zbocza, wyniesionego w najwyższym punkcie około 140 m ponad dno doliny Sanu. Majdan grodziska ma kształt migdałowaty (120 x 90 m, powierzchnia około 1 ha), jego powierzchnia opada wyraźnie w kierunku N i NW. W SE części majdanu znajduje się wyraźnie wyodrębnione wypłaszczenie o powierzchni około 0,15 ha (na jego obszarze odkryto w trakcie badań relikty drewnianej cerkwi i cmentarzysko szkieletowe). Wewnętrzne i środkowe międzywala mają szerokość 20-25 m, zewnętrzne od 20 do 50 m (wszystkie położone są już na stosunkowo stromych stokach wzgórza. Zachowane odcinki wałów mają szerokość u podstawy do 10 m, wysokość do 4-5 m.

Stratygrafia:

W trakcie badań cmentarzyska szkieletowego i reliktów drewnianej świątyni stwierdzono szereg przypadków przecinania się grobów. Relikty drewnianej cerkwi były wyraźnie dwufazowe, w kilku przypadkach fundamenty młodszej fazy świątyni przecinały groby starsze od momentu jej budowy. Badania odcinka NW wału wewnętrznego ujawniły relikty trzech kolejno wznoszonych wałów. Najstarszy, domniemany wał (bardzo słabo zaznaczający się w układzie stratyfikacyjnym) wiązał się być może z osadnictwem kultury Otomani, młodszy hipotetycznie odnoszony jest do fazy lateńskiej zasiedlenia stanowiska lub, co zdecydowanie bardziej prawdopodobne, fazy plemiennej wczesnego średniowiecza (zob. niżej), najmłodszy był współczesny okresowi funkcjonowania cmentarzyska i starszej fazy drewnianej cerkwi.

Typ umocnień:

Najmłodsza, wczesnośredniowieczna faza NW odcinka wału wewnętrznego grodziska (poł. XI-poł. XIII w.) to najprawdopodobniej wał skrzyniowy, złożony z jednego rzędu skrzyń (typ WIVB1). Starsza faza wału, wiązana przez J. Ginalskiego z celtyckim etapem zasiedlenia wzgórza „Horodna” lub (co wydaje się zdecydowanie bardziej prawdopodobne) z fazą plemienną wczesnego średniowiecza, utworzona była przez rząd pionowo wkopanych w ziemię dużych, drewnianych słupów, umocnionych „suchym” murem z płaskich łupków.

Zabudowa:

Rozpoznano przede wszystkim elementy zabudowy majdanu grodu z okresu datowanego ramowo od poł. XI do poł. XIII w. W najwyższym punkcie majdanu (jego część SE) w XII w. (być może w 1. poł.) zbudowana została drewniana świątynia (cerkiew) o wymiarach 10,5 na 5,5 m. Była to orientowana budowla z prostokątnym korpusem, do którego od E przylegało także prostokątne prezbiterium, zakończone trójboczną apsydą (w prezbiterium odkryto ułożoną z kamieni prostokątną podstawę ołtarza). Po spaleniu tej świątyni zbudowano na jej miejscu, zapewne w 2. poł. XIII w., nieco mniejszą (8,5 x 5,5 m), także dwuczłonową drewnianą kaplicę. Wokół cerkwi rozciągało się cmentarzysko szkieletowe, funkcjonujące zapewne między poł. XI a początkiem XIV w. W trakcie dotychczas przeprowadzonych badań wyeksplorowano 105 grobów (rozpoznane granice nekropolii pozwalają przypuszczać, że liczyła ona kilkakrotnie więcej pochówków). Wszystkie groby były orientowane, głowy zmarłych zwrócone były ku zachodowi. Kilka pochówków miało formę „sarkofagów”, przykrytych płaskimi, dużymi fragmentami łupków kamiennych. W odległości kilkudziesięciu metrów od cerkwi, w części N majdanu, odsłonięto ułożone z kamieni fundamenty wielobocznej, drewnianej budowli, której funkcję J. Ginalski wstępnie interpretuje jako rezydencjonalną. Przy odcinku W wału widoczne jest do dzisiaj lejowate zagłębienie terenu o średnicy około 10-12 m i głębokości ponad 4 m. Rozpoczęte badania owego obniżenia terenu wykazały, iż poniżej jego dna znajduje się czworokątne, drewniane ocembrowanie studni.

Datowanie domniemanej starszej fazy wczesnośredniowiecznego grodu (tzw. plemiennej), której istnienie na razie nie zostało całkowicie potwierdzone w badaniach wałów grodziska, opiera się na założeniu, że dwa skarby przedmiotów żelaznych z IX w. (lub, co wydaje się zdecydowanie mniej prawdopodobne, jeden rozwleczony w procesie podepozycyjnym), odkryte na terenie „podgrodzia” południowego (w odległości 10 i 60 m na S od odcinka S czwartej, zewnętrznej linii wału), trzeci skarb przedmiotów żelaznych, odkryty przez „poszukiwacza skarbów”, jak i dwie ostrogi z haczykowatymi zaczepami zagiętym do wnętrza i dwie ostrogi oczkowate (odkryte w trakcie badań majdanu grodziska), nie zostały zdeponowane lub zagubione na całkowicie niezasiedlonym wzgórzu. Podstawowym problemem jest określenie charakteru domniemanego osadnictwa sprzed XI w. na wzgórzu „Horodyszcze”. W tym kontekście należy podkreślić, iż w trakcie badań NW odcinka wału wewnętrznego natrafiono pod reliktami wału, datowanego na okres pomiędzy poł. XI a poł. XIII w., na pozostałości linii umocnień w postaci rzędu potężnych, pionowo wkopanych słupów, umocnionych swego rodzaju niskim „suchym” murkiem z płaskich łupków. J. Ginalski wiązał początkowo okres funkcjonowania tego wału z odkrytymi na stanowisku zabytkami kultury lateńskiej, wysuwając ostrożną tezę o istnieniu tu celtyckiego oppidum. Należy jednak podkreślić, iż na obecnym etapie badań zdecydowanie bardziej prawdopodobne jest wiązanie tej linii umocnień z najstarszą wczesnośredniowieczną fazą zasiedlenia wzgórza „Horodna”. Przyjmując taką tezę można w sposób stosunkowo prosty wyjaśnić obecność w warstwach związanych z drugą fazą wału pojedynczych zabytków kultury lateńskiej przy równoczesnej absencji w tych nawarstwieniach zabytków wczesnośredniowiecznych. Otóż jeśli budowa owego wału byłaby najstarszym przejawem aktywności wczesnośredniowiecznej ludności słowiańskiej na wzgórzu „Horodna”, to materiały lateńskie mogłyby się znaleźć w warstwach związanych z tą linią umocnień w sposób naturalny na wtórnym złożu. Równocześnie absencja zabytków wczesnośredniowiecznych w tych warstwach może być tłumaczona tym, że proces przechodzenia użytkowanych wówczas przedmiotów (przede wszystkim ceramiki) z obiegu społeczno-kulturowego w stan źródła stratygraficznego dopiero się wówczas rozpoczynał. Gdyby jednak w trakcie przyszłych badań okazało się, iż w żadnej z czterech linii wału nie natrafiono na pozostałości wczesnośredniowiecznego wału sprzed XI w., to nadal wyjaśnienia wymagałoby odkrycie na stanowisku; żelaznego trójlistnego grotu strzały z trzpieniem (zabytek późnoawarski lub wywodzący się ze środowiska wschodnioeuropejskich koczowników, datowany ramowo na VIII-X w.), trzech skarbów przedmiotów żelaznych z IX w. (ewentualnie nawet z VIII w.) i czterech ostróg sprzed XI w. Biorąc pod uwagę położenie stanowiska na wyniosłym wzgórzu ponad doliną Sanu stosunkowo mało prawdopodobne byłoby tłumaczenie obecności wspomnianych zabytków funkcjonowaniem tu przed XI w. osady otwartej. W tym kontekście warto przypomnieć, iż w odległości około 300 m na N od opisywanego stanowiska, na sąsiednim wzgórzu, położone jest grodzisko datowane wstępnie na IX-X w. Datowanie trzeciej (ostatniej) fazy wału wewnętrznego grodu „Horodyszcze” na młodsze fazy wczesnego średniowiecza oparte jest na kontekście stratygraficznym ceramiki z warstwami konstrukcji i destrukcji tej linii umocnień. Ogólnie gród ten datuje też J. Ginalski w ramach chronologicznych, które określa poprzez analizę porównawczą licznych zabytków sztuki sakralnej i ozdób, odkrytych na grodzisku (przede wszystkim na terenie cmentarzyska wokół cerkwi), jak i w oparciu o daty radiowęglowe, uzyskane z kości ludzkich z 10 pochówków (1. połowa XI w. - XIII w.). Datą początkową budowy tej fazy grodu byłaby w tej sytuacji połowa XI w., zaś jego zniszczenie odnosi J. Ginalski do połowy XIII w. Odkrycie w warstwie pożarowej wału kilku grotów strzał typu „koczowniczego” pozwoliło wspomnianemu badaczowi na wysunięcie przypuszczenia o związku pożaru grodu z najazdem tatarskim. J. Ginalski jest zdania, iż bardziej prawdopodobne jest wiązanie destrukcji grodu na wzgórzu „Horodna” z drugim najazdem tatarskim (1259/1260 r.), niż z pierwszym (1241 r.). Podkreślenia wymaga, iż po pożarze grodu, w tym drewnianej cerkwi, na jej miejscu wzniesiono kolejną, drewnianą kaplicę (3 daty radiowęglowe, uzyskane z jednej belki ściany tej fazy świątyni wskazują na XIII w.). Analiza zabytków odkrytych na cmentarzysku wokół świątyni wskazuje, iż było ono użytkowane do początków XIV w.

J. Ginalski, nawiązując do starszych hipotez A. Żakiego, ale w oparciu o gruntowną, wyczerpującą analizę stylistyczną i typologiczno-chronologiczną pokaźnej serii zabytków odkrytych na grodzisku (przede wszystkim sakralnych, jak i ozdób), wysunął przypuszczenie, iż ruski gród Sanok, znany ze źródeł pisanych, powinien być identyfikowany z reliktami wczesnośredniowiecznego grodu na wzgórzu „Horodna”. Tę mocno uzasadnioną hipotezę wzmacnia dodatkowo konstatacja wspomnianego autora prawie całkowitej absencji na Wzgórzu Zamkowym w Sanoku zabytków, które można byłoby bezspornie wiązać z XII-poł. XIII w.

Znaleziska:

Na grodzisku odkryto bardzo liczną serię zabytków z XII-XIII w., w tym m.in. 7 brązowych enkolpionów, parę luksusowych srebrnych kołtek, parę ołowianych pieczęci księcia Ruryka Rościsławicza, jak i fragmentnbrązowego, pozłacanego diademu książęcego.

Na terenie grodziska odkryto również serię zabytków kultury Otomani (z tym etapem zasiedlenia stanowiska wiązana jest najstarsza faza wału wewnętrznego grodziska).

Na stanowisku odkryto też pewną liczbę zabytków celtyckich, zaś w pobliżu odcinka W wału wewnętrznego także warstwę kulturową uformowaną w okresie lateńskim.

Źródło: http://atlasgrodzisk.pl/

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: niedziela, 28 kwietnia 2019, 13:36 
 


Góra 
  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
 
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 2 ] 

Strona główna forum » Grodziska Podkarpackie » Trepcza Grodzisko Międzybrodzie


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

 
 

 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Skocz do:  
cron
To forum działa w systemie phorum.pl
Masz pomysł na forum? Załóż forum za darmo!
Forum narusza regulamin? Powiadom nas o tym!
Tłumaczenie phpBB3.PL