Zarejestruj    Zaloguj    Dział    FAQ

Strona główna forum » Grodziska Opolskie » Płużnica Wielka Grodzisko




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 1 ] 
 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Opis
 Post Napisane: sobota, 8 grudnia 2018, 18:43 
Offline
Avatar użytkownika

Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43
Posty: 39258
Gródek stożkowaty z XIV-XV w., znajdujący się w Płużnicy Wielkiej (stanowisko 4, AZP 94-42/2) jest bezcennym stanowiskiem archeologicznym, o dużej wartości zabytkowej i naukowej, źródłem do poznania późnośredniowiecznych rycerskich założeń rezydencjonalno-obronnych. Malowniczo położone stanowisko posiada utrwaloną w krajobrazie, czytelną formę terenową i jest jednym z nielicznych obiektów tego rodzaju na Górnym Śląsku.

Usytuowanie i opis:

Zabytek znajduje się na wschód od miejscowości, ok. 350 m na wschód od kościoła. Porośnięty drzewami i krzakami gródek położony jest w otoczeniu parkowo – dworskim, w sąsiedztwie niedużego, bezimiennego cieku wodnego i równie niedużego i bezimiennego prostokątnego stawu. Teren parku otaczają pola uprawne i pojedyncze domostwa oraz budynki gospodarcze (podworskie, po PGR-owskie i należące do stadniny koni).

Obszar całego założenia, tj. kopca, fosy i stawu wynosi niecałe 50 arów. Fosa obwodzi kopiec od północnego zachodu, natomiast w przybliżeniu prostokątny staw przylega do reliktów gródka od strony południowo wschodniej. Kopiec gródka ma niewielkie rozmiary, w planie jest kolisty, o średnicy 25-27 m i powierzchni niecałych 6 arów.

Przedmiotowy zabytek jest przykładem zachowanych reliktów późnośredniowiecznego, niedużego, drewniano-ziemnego założenia o funkcji rezydencjonalno-obronnej, będącego najprawdopodobniej siedzibą rycerską.

Interesującym elementem gródka w Płużnicy Wielkiej jest przyległy do niego, wspomniany wyżej, nieduży, prostokątny staw. Takie rozwiązanie nie jest typowe dla gródków stożkowatych. Nie ma pewności, że staw funkcjonował w tym samym okresie co gródek (może być młodszy), ale jeśli tak to mamy tu ciekawy przypadek. Staw utrudniał dostęp do siedziby i mógł być wykorzystywany gospodarczo. Drugi intrygujący obiekt, owalne plateau wpisane w prostokątny obszar (dobrze czytelny na zobrazowaniu LiDAR), znajduje się niecałe 100 m na zachód od gródka i można ostrożnie zaryzykować hipotezę, że obiekty te mogły być równoczasowe i ze sobą związane. W każdym razie warto byłoby to sprawdzić, ale trzeba pamiętać, że funkcjonowała tu również stadnina koni i zarówno staw jak i tajemniczy obiekt może być z tym związany.

Historia:

Gródek stożkowaty w Płużnicy Wielkiej (stanowisko 4, AZP 94-42/2) datowany jest na późne średniowiecze, na XIV-XV w. Genezę niedużych założeń obronnych, wznoszonych na sztucznie usypanych kopcach, lub naturalnych wzniesieniach i otaczanych fosą, wiąże się z Normanami i Europą Zachodnią, gdzie tego typu obiekty rozpowszechniły się już w poł. IX w., a jak uważają niektórzy najstarsze mogą pochodzić nawet z VIII w. We Francji tego rodzaju gródki na kopcu określa się jako motte, natomiast w Niemczech używa się terminu Wasserburge.

W Polsce tzw. gródki stożkowate datowane są z reguły na XIII-XV w. Założenia tego rodzaju rozpowszechniły się w 2. poł. XIII w., zapewne najwięcej z nich wzniesiono w wieku XIV, w XV stuleciu pomału zaczynały wychodzić z użycia, a okres ich funkcjonowania zamyka się na początku XVI w. – choć pojedyncze siedziby przetrwały aż do XVIII w. Według L. Kajzera wieżowe dwory były elementem symboliki stanu rycerskiego i powstały oraz kształtowały się wraz z innymi jego wyznacznikami. Kastellolodzy szacują, że małych gródków rycerskich, „obronnych dworów”, „drewnianych zameczków” było na terenie dzisiejszej Polski ok. dziesięć razy więcej niż murowanych, dużych założeń zamkowych. W XIV w. były to już obiekty bardzo popularne i licznie występujące w krajobrazie kulturowym polskiego średniowiecza.

W 1972 r. Eugeniusz Tomczak przeprowadził na stanowisku archeologiczne badania sondażowe, które potwierdziły późnośredniowieczną metrykę zabytku.

Stan i wyniki badań:

Dzięki badaniom archeologicznym przeprowadzanym w całym kraju, posiadamy wiedzę na temat tego jak wyglądały i jak budowano średniowieczne, drewniano-ziemne, obronne siedziby, które ze względu na ich nieduże rozmiary określa się też jako gródki lub dwory rycerskie, a nawet jako „drewniane zameczki”. Na lokalizację gródków preferowano miejsca o stałym dostępie do wody i z natury obronne. Gródki lokowano najczęściej na obszarach podmokłych, łąkowo-bagiennych w bezpośrednim sąsiedztwie niedużych cieków rzecznych, co zapewniało dostęp do wody i ograniczało dojście do obiektu, a przez to zwiększało jego obronność. Niektóre gródki wznoszono na niewysokich wzgórzach-pagórkach dominujących nad okolicą lub na wyniesionych cyplach teras nadrzecznych. Zdaniem J. Kaźmierczyka lokalizacja poszczególnych gródków stożkowatych na Śląsku w dużym stopniu związana jest z przebiegiem granic poszczególnych księstw.

Generalizując, „klasyczny” tzw. gródek rycerski był relatywnie niedużą, skromną siedzibą i de facto był bardzo prostym założeniem obronnym. Posiadał solidną drewnianą wieżę rezydencjonalno-obronną, wybudowaną w technice zrębowej, a posadowioną na sztucznie usypanym kopcu-nasypie. Kopiec ziemny z wieżą otoczony był szeroką fosą, którą wydrążano w trakcie wznoszenia nasypu. Usypanie kopca z jednej strony, czyniło założenie bardziej niedostępnym i w związku z tym zwiększało jego obronność, a z drugiej strony, niejednokrotnie było konieczne i służyło odizolowaniu siedziby-dworu od podmokłego podłoża. Wysokość zachowanych kopców wynosi zazwyczaj jedynie kilka metrów, ich podstawy są w planie najczęściej w przybliżeniu koliste lub lekko owalne, znacznie rzadziej czworoboczne, a ich średnice z reguły mieszczą się w przedziale 20-50 m. W przypadku gródków budowanych na pagórkach i cyplach oszczędzano nakładu pracy, ponieważ sztuczny nasyp nie musiał być już wysoki, a fosa niekoniecznie musiała otaczać obiekt – wystarczyło jedynie odciąć go tą przeszkodą od pozostałej części cypla. Uważa się, że wieża, wraz z ewentualnymi towarzyszącymi jej niewielkimi budynkami, otoczona była drewnianą palisadą lub płotem, a sam kopiec wzmacniano np. palami lub faszynowaniem, tak by był jak najbardziej stabilny i odporny na osuwanie się. Gródek tego rodzaju z pewnością posiadał też drewniany most przerzucony nad szeroką fosą. Odkryto również relikty założeń, które pierwotnie były bardziej rozbudowane i nieco większe, np. składały się z dwóch kopców, lub posiadały dodatkowy wał (oryginalnie zapewne drewniano-ziemny) i drugą okalającą całość fosę. Zachowana wieża książęca w Siedlęcinie, pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie jest przykładem takiego rodzaju założenia rezydencjonalno-obronnego w wersji luksusowej i dla zamożnego feudała.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Michał Bugaj

Źródło: https://zabytek.pl/pl/

_________________
Obrazek


Góra 
 Zobacz profil  
 
 Tytuł:
 Post Napisane: sobota, 8 grudnia 2018, 18:43 
 


Góra 
  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
 
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 1 ] 

Strona główna forum » Grodziska Opolskie » Płużnica Wielka Grodzisko


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

 
 

 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Skocz do:  
cron
To forum działa w systemie phorum.pl
Masz pomysł na forum? Załóż forum za darmo!
Forum narusza regulamin? Powiadom nas o tym!
Tłumaczenie phpBB3.PL