|
|
Grodziska Polski
|
|
Teraz jest czwartek, 28 marca 2024, 18:13 Strefa czasowa: UTC
|
Strona 1 z 1
|
[ Posty: 1 ] |
|
Autor |
Wiadomość |
hadesssloakoon
|
Tytuł: Opis Napisane: sobota, 8 grudnia 2018, 18:43 |
|
Dołączył(a): piątek, 15 lipca 2016, 15:43 Posty: 39258
|
Gródek stożkowaty z XIV-XV w., znajdujący się w Płużnicy Wielkiej (stanowisko 4, AZP 94-42/2) jest bezcennym stanowiskiem archeologicznym, o dużej wartości zabytkowej i naukowej, źródłem do poznania późnośredniowiecznych rycerskich założeń rezydencjonalno-obronnych. Malowniczo położone stanowisko posiada utrwaloną w krajobrazie, czytelną formę terenową i jest jednym z nielicznych obiektów tego rodzaju na Górnym Śląsku.
Usytuowanie i opis:
Zabytek znajduje się na wschód od miejscowości, ok. 350 m na wschód od kościoła. Porośnięty drzewami i krzakami gródek położony jest w otoczeniu parkowo – dworskim, w sąsiedztwie niedużego, bezimiennego cieku wodnego i równie niedużego i bezimiennego prostokątnego stawu. Teren parku otaczają pola uprawne i pojedyncze domostwa oraz budynki gospodarcze (podworskie, po PGR-owskie i należące do stadniny koni).
Obszar całego założenia, tj. kopca, fosy i stawu wynosi niecałe 50 arów. Fosa obwodzi kopiec od północnego zachodu, natomiast w przybliżeniu prostokątny staw przylega do reliktów gródka od strony południowo wschodniej. Kopiec gródka ma niewielkie rozmiary, w planie jest kolisty, o średnicy 25-27 m i powierzchni niecałych 6 arów.
Przedmiotowy zabytek jest przykładem zachowanych reliktów późnośredniowiecznego, niedużego, drewniano-ziemnego założenia o funkcji rezydencjonalno-obronnej, będącego najprawdopodobniej siedzibą rycerską.
Interesującym elementem gródka w Płużnicy Wielkiej jest przyległy do niego, wspomniany wyżej, nieduży, prostokątny staw. Takie rozwiązanie nie jest typowe dla gródków stożkowatych. Nie ma pewności, że staw funkcjonował w tym samym okresie co gródek (może być młodszy), ale jeśli tak to mamy tu ciekawy przypadek. Staw utrudniał dostęp do siedziby i mógł być wykorzystywany gospodarczo. Drugi intrygujący obiekt, owalne plateau wpisane w prostokątny obszar (dobrze czytelny na zobrazowaniu LiDAR), znajduje się niecałe 100 m na zachód od gródka i można ostrożnie zaryzykować hipotezę, że obiekty te mogły być równoczasowe i ze sobą związane. W każdym razie warto byłoby to sprawdzić, ale trzeba pamiętać, że funkcjonowała tu również stadnina koni i zarówno staw jak i tajemniczy obiekt może być z tym związany.
Historia:
Gródek stożkowaty w Płużnicy Wielkiej (stanowisko 4, AZP 94-42/2) datowany jest na późne średniowiecze, na XIV-XV w. Genezę niedużych założeń obronnych, wznoszonych na sztucznie usypanych kopcach, lub naturalnych wzniesieniach i otaczanych fosą, wiąże się z Normanami i Europą Zachodnią, gdzie tego typu obiekty rozpowszechniły się już w poł. IX w., a jak uważają niektórzy najstarsze mogą pochodzić nawet z VIII w. We Francji tego rodzaju gródki na kopcu określa się jako motte, natomiast w Niemczech używa się terminu Wasserburge.
W Polsce tzw. gródki stożkowate datowane są z reguły na XIII-XV w. Założenia tego rodzaju rozpowszechniły się w 2. poł. XIII w., zapewne najwięcej z nich wzniesiono w wieku XIV, w XV stuleciu pomału zaczynały wychodzić z użycia, a okres ich funkcjonowania zamyka się na początku XVI w. – choć pojedyncze siedziby przetrwały aż do XVIII w. Według L. Kajzera wieżowe dwory były elementem symboliki stanu rycerskiego i powstały oraz kształtowały się wraz z innymi jego wyznacznikami. Kastellolodzy szacują, że małych gródków rycerskich, „obronnych dworów”, „drewnianych zameczków” było na terenie dzisiejszej Polski ok. dziesięć razy więcej niż murowanych, dużych założeń zamkowych. W XIV w. były to już obiekty bardzo popularne i licznie występujące w krajobrazie kulturowym polskiego średniowiecza.
W 1972 r. Eugeniusz Tomczak przeprowadził na stanowisku archeologiczne badania sondażowe, które potwierdziły późnośredniowieczną metrykę zabytku.
Stan i wyniki badań:
Dzięki badaniom archeologicznym przeprowadzanym w całym kraju, posiadamy wiedzę na temat tego jak wyglądały i jak budowano średniowieczne, drewniano-ziemne, obronne siedziby, które ze względu na ich nieduże rozmiary określa się też jako gródki lub dwory rycerskie, a nawet jako „drewniane zameczki”. Na lokalizację gródków preferowano miejsca o stałym dostępie do wody i z natury obronne. Gródki lokowano najczęściej na obszarach podmokłych, łąkowo-bagiennych w bezpośrednim sąsiedztwie niedużych cieków rzecznych, co zapewniało dostęp do wody i ograniczało dojście do obiektu, a przez to zwiększało jego obronność. Niektóre gródki wznoszono na niewysokich wzgórzach-pagórkach dominujących nad okolicą lub na wyniesionych cyplach teras nadrzecznych. Zdaniem J. Kaźmierczyka lokalizacja poszczególnych gródków stożkowatych na Śląsku w dużym stopniu związana jest z przebiegiem granic poszczególnych księstw.
Generalizując, „klasyczny” tzw. gródek rycerski był relatywnie niedużą, skromną siedzibą i de facto był bardzo prostym założeniem obronnym. Posiadał solidną drewnianą wieżę rezydencjonalno-obronną, wybudowaną w technice zrębowej, a posadowioną na sztucznie usypanym kopcu-nasypie. Kopiec ziemny z wieżą otoczony był szeroką fosą, którą wydrążano w trakcie wznoszenia nasypu. Usypanie kopca z jednej strony, czyniło założenie bardziej niedostępnym i w związku z tym zwiększało jego obronność, a z drugiej strony, niejednokrotnie było konieczne i służyło odizolowaniu siedziby-dworu od podmokłego podłoża. Wysokość zachowanych kopców wynosi zazwyczaj jedynie kilka metrów, ich podstawy są w planie najczęściej w przybliżeniu koliste lub lekko owalne, znacznie rzadziej czworoboczne, a ich średnice z reguły mieszczą się w przedziale 20-50 m. W przypadku gródków budowanych na pagórkach i cyplach oszczędzano nakładu pracy, ponieważ sztuczny nasyp nie musiał być już wysoki, a fosa niekoniecznie musiała otaczać obiekt – wystarczyło jedynie odciąć go tą przeszkodą od pozostałej części cypla. Uważa się, że wieża, wraz z ewentualnymi towarzyszącymi jej niewielkimi budynkami, otoczona była drewnianą palisadą lub płotem, a sam kopiec wzmacniano np. palami lub faszynowaniem, tak by był jak najbardziej stabilny i odporny na osuwanie się. Gródek tego rodzaju z pewnością posiadał też drewniany most przerzucony nad szeroką fosą. Odkryto również relikty założeń, które pierwotnie były bardziej rozbudowane i nieco większe, np. składały się z dwóch kopców, lub posiadały dodatkowy wał (oryginalnie zapewne drewniano-ziemny) i drugą okalającą całość fosę. Zachowana wieża książęca w Siedlęcinie, pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie jest przykładem takiego rodzaju założenia rezydencjonalno-obronnego w wersji luksusowej i dla zamożnego feudała.
Obiekt dostępny przez cały rok.
Oprac. Michał Bugaj
Źródło: https://zabytek.pl/pl/
_________________
|
|
|
|
|
Reklama
|
Tytuł: Napisane: sobota, 8 grudnia 2018, 18:43 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Strona 1 z 1
|
[ Posty: 1 ] |
|
Teraz jest czwartek, 28 marca 2024, 18:13 Strefa czasowa: UTC
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość |
|
|
|
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków Nie możesz odpowiadać w wątkach Nie możesz edytować swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz dodawać załączników
|
|
|